Antonov Zavod - Wikipedia

12 saylı Dövlət Aviasiya Zavodu (QAZ-12) 1920-ci il sentyabrın 9-da Hərbi Sənaye Şurasının 15178 saylı qərarı ilə kiçik təmir sexləri əsasında qurulmuşdur. Zavodun ilk direktoru və əslində onun təşkilatçısı professor V.Bobrov olmuşdur^[1].

İlk illərdə zavodun əsas fəaliyyəti istismarda olan xarici istehsallı təyyarələrin təmiri və onlar üçün ehtiyat hissələrinin istehsalı olur.

1923-cü ildə zavodda K. Kalinin rəhbərlik etdiyi konstruktor bürosu qurulur.

1925-ci ildə zavod 4 yerlik sərnişin təyyarəsi K-1 olan orijinal dizaynlı ilk təyyarənin istehsalını mənimsəyir. Bundan əlavə, zavod planerlər və hidroplanerlər istehsal edir, 1931-ci ildə avtojirlərin istehsalına da yiyələnir.

1932-1934-cü illərdə zavod yüksək sürətli altı oturacaqlı XAI-1 sərnişin təyyarəsini inkişaf etdirir (istehsal 1934-cü ildə mənimsənilir).

1937-ci ildən sonra zavod V. Tairov tərəfindən dizayn edilmiş OKO-1, OKO-2 və OKO-6 təyyarələrini istehsal edir.

Böyük Vətən müharibəsi başlayandan sonra, 25 iyun 1941-ci ildə zavod (Qarmatnaya küçəsində yerləşir) alman bombardmanının hədəfinə çevrilr, sonra cəbhə xəttinin şəhərə yaxınlaşması ilə əlaqədar zavodun avadanlıqları şərqə köçürülür.

6 noyabr 1943-cü ildə Kiyev azad edildikdən sonra zavod bərpa edilərək Po-2 təyyarələrinin təmiri, Yak-3 və Yak-9-ların yığılması işlərini həyata keçirir.

1945-ci ildə zavoda Bratuxin tərəfindən hazırlanmış vertolyotların istehsalı zavoda həvalə edilir, lakin bu qərar 1946-cı ildə Mi-1-in istehsalına başlanması səbəbindən həyata keçirilməmiş qalır (istehsal cəmi 5 ədəd olur).

23 avqust 1948-ci ildə zavod Aviasiya Sənayesi Nazirliyindən 1949-cu ildə 50 ədəd (onlardan 2-si birinci yarıda) istehsalı üçün sifariş alan An-2 təyyarəsinin kütləvi istehsalına başlayır. OKB-153-ün işçiləri zavodun rəhbərliyi ilə münasibətlərdə çətinliklərlə üzləşirlər. Antonovun aviasiya sənayesi nazirinə məktubundan:

1950-ci ildə An-2-nin kütləvi istehsalına başlanmasına töhfə verən Pyotr Şelest zavodun direktoru təyin edilir. Ümumilikdə zavodda 3320 belə təyyarə istehsal edilib.

1954-1956-cı illərdə zavod An-8 hərbi nəqliyyat təyyarəsinin prototipini istehsal etmişdir.

1959-1978-ci illərdə zavodda An-24 sərnişin təyyarəsi kütləvi istehsala buraxılır. Ümumilikdə zavod müxtəlif modifikasiyalı bu təyyarələrdən 1028 ədəd istehsal etmişdir.

1969-1985-ci illərdə zavod 1402 An-26 təyyarəsi istehsal edib.

1974-cü ildə zavod Kiyev Aviasiya İstehsalat Birliyinin tərkibinə daxil olur.

1979-2003-cü illərdə zavod 18 ədəd An-124 Ruslan təyyarəsi istehsal etmişdir.

1979-cu ildən zavod müxtəlif versiyalarda An-32 təyyarələri istehsal edir.

1980-ci illərin sonlarında zavod An-70 hərbi-nəqliyyat təyyarəsinin istehsal proqramına cəlb edilib.

1994-cü ildə zavod Kiyev trolleybusunun istehsalını mənimsəməyə başlayır. Trolleybus istehsalı 2004-cü ilə qədər davam edir.

1997-ci ilin avqustunda zavod Ukraynanın iqtisadiyyatı və təhlükəsizliyi üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən müəssisələrin siyahısına daxil edilir^[2][3][4].

2004-cü ildən AVIANT zavodu An-148 təyyarələrinin istehsalı proqramının həyata keçirilməsində iştirak edir, 2006-cı ildən bu proqram zavod üçün əsas olmuşdur. 10 avqust 2007-ci ildə zavod An-148-in istehsalı üçün təsdiq sertifikatı alır və onun kütləvi istehsalına başlayır (cəmi 33 təyyarə istehsal edilir).

14 mart 2007-ci ildə "AVIANT" zavodunun daxil olduğu "Ukrayna Aviasiyası" Dövlət Aviasiya Konserni qurulur^[5].

2008-ci ildə başlayan iqtisadi böhran və Ukraynanın ÜTT-yə daxil olması zavodun vəziyyətini çətinləşdirir. 30 oktyabr 2008-ci ildə AVIANT zavodu Antonov Dövlət Müəssisəsinin tərkibinə daxil olur^[6]. 22 aprel 2009-cu ildə zavoda Ukraynanın Stabilləşdirmə Fondundan 90 milyon qriven ayrılır və 17 iyul 2009-cu ildə Ukrayna hökuməti zavoda 858 milyon qriven məbləğində istiqraz buraxmağa icazə verir. Birləşmə prosesi nəhayət 2009-cu ilin dekabrında tamamlanır^[7], 2010-cu ildə şirkətin borcları ödənilir^[8].

9 iyun 2010-cu ildə Ukrayna Nazirlər Kabineti 405 nömrəli qərar qəbul edir, ona görə zavod dövlət dəstəyi alan Ukrayna aviasiya sənayesi müəssisələrinin siyahısına daxil edilir^[9].

2011-ci ildə zavod An-158 təyyarəsinin seriyalı istehsalına başlayır.

Artıq 2016-cı ildə Antonov bir dənə də təyyarə istehsal etməyib, buna səbəb Ukrayna tərəfinin Rusiya ilə əməkdaşlığı pozması və Rusiya komponentlərinin alınmasını dayandırması olub^[10].

Böyük tutumlu təyyarələrin qurulmasında təcrübənin olmaması və buna ehtiyac ÇXR-i Antonov Dizayn Bürosu və Motor Sich ilə müqavilə bağlamağa vadar edir^[11]. Ukrayna şirkətinin işçiləri üçün ailələri ilə birlikdə yaşayacaqları Şensi əyalətində istehsal sexləri və mənzillər tikilir. Texnologiyanın alınması Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələrinə KJ-2000 AWACS təyyarəsinin qurulması zamanı olduğu kimi xarici təyyarələrin alınmasından asılılıqdan tamamilə qurtulmağa imkan verəcək.

2010-cu ildən bəri Antonov cəmi 12 təyyarə istehsal edib, 2014-cü ildən isə cəmi iki ədəd yığılıb.

8 sentyabr 1970-ci ildə aviasiya texnikasının istehsalında əldə etdiyi uğura görə zavod "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilmişdir. 1980-ci il oktyabrın 15-də zavod istehsalın və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafına verdiyi töhfəyə görə Qızıl Merkuri Beynəlxalq Mükafatına layiq görülüb. 1995-ci ildə zavod sosial-iqtisadi böhran şəraitində uğurlu iqtisadi sağ qalma və inkişafa görə Birmingem Məşəli Beynəlxalq Mükafatına layiq görülür.