Arteriol - Wikipedia
Arteriol — mikrosirkulyasiyada arteriyadan uzanan, budaqlanan və kapilyarlara aparan kiçik diametrli qan damarı.[1]
Arteriolların əzələ divarları var (adətən yalnız bir və ya iki qat hamar əzələ hüceyrəsi) və onlar damar müqavimətinin əsas yeridir. Qan təzyiqində və qan axını sürətində ən böyük dəyişiklik arteriolların kapilyarlara keçidi zamanı baş verir. Bu funksiya son dərəcə vacibdir, çünki o, nazik, bir qatlı kapilyarların təzyiqlə partlamasının qarşısını alır. Arteriollar bu təzyiqin azalmasına nail olurlar, çünki onlar ən yüksək müqavimətin (ümumi periferik müqavimətə ən böyük töhfə) yeridir və nəticədə təzyiqin əhəmiyyətli dərəcədə azalması ilə nəticələnir.[2]
Strukturu
redaktəMikroanatomiya
redaktəSağlam bir damar sistemində endotel qanla təmasda olan bütün səthləri, o cümlədən arteriyaları, arteriolları, damarları, venulaları, kapilyarları və ürəyin kameralarını əhatə edir. Bu sağlam vəziyyət, polifenolların, müxtəlif azot oksidləri sintaza fermentlərinin və L-argininin kompleks balansı ilə tənzimlənən biokimyəvi reaksiya tələb edən endotel tərəfindən azot oksidinin bol istehsalı ilə asanlaşdırılır. Bundan əlavə, endotel hüceyrələri və damar hamar əzələləri arasında boşluq qovşaqları vasitəsilə birbaşa elektrik və kimyəvi əlaqə mövcuddur.
Klinik əhəmiyyəti
redaktəArteriolun diametri yaşla və çirkli havaya məruz qaldıqda azalır.[3] [4]
Xəstəlik
redaktə
Qan axınını məhdudlaşdıran hər hansı bir patoloji proses, məsələn, stenoz, ümumi periferik müqaviməti artırır və arterial hipertenziyaya səbəb olur.
Ateroskleroz
redaktəAteroskleroz arteriolların divarlarını sərtləşdirmək üçün xüsusi olaraq istifadə olunan bir termindir. Bu, yaşlanma, hipertoniya və ya ateroskleroz kimi patoloji vəziyyətlərlə əlaqəli fibrinogendən elastik liflərin formalaşmasının azalması ilə əlaqədar ola bilər.
Metateriollar
redaktəMetarteriol — kapilyar qan dövranını yan keçirən arterioldur.[5]
İstinadlar
redaktə- ↑ Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright. Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. 1993. ISBN 0-13-981176-1.
- ↑ Rahman, Masum; Abu Bakar, Siddik. StatPearls [Internet] (Updated). Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 4 December 2021. 2–5. İstifadə tarixi: 17 November 2022.
- ↑ Adar, SD; Klein, R; Klein, BE; Szpiro, AA; Cotch, MF. "Air Pollution and the microvasculature: a crosssectional assessment of in vivo retinal images in the population based multiethnic study of atherosclerosis (MESA)". PLOS Med. 7 (11). 2010: e1000372. doi:10.1371/journal.pmed.1000372. PMC 2994677. PMID 21152417.
- ↑ Louwies, T; Int Panis, L; Kicinski, M; De Boever, P; Nawrot, Tim S. "Retinal Microvascular Responses to Short-Term Changes in Particulate Air Pollution in Healthy Adults". Environmental Health Perspectives. 121 (9). 2013: 1011–6. doi:10.1289/ehp.1205721. PMC 3764070. PMID 23777785. 2013-11-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-26.
- ↑ Nosek, Thomas M. Section 3/3ch9/s3ch9_2 // Essentials of Human Physiology. 2016-03-24 tarixində arxivləşdirilib.
