Fizika Institutu Azerbaycan - Wikipedia
Fizika İnstitutu — AMEA-nın strukturunda olan elmi müəssisə.
| AMEA Fizika İnstitutu | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Tipi | elmi-tədqiqat institutu |
| Yaradılıb | 1959 |
| Digər məlumatlar | |
| Direktor | Arif Həşimov |
| Sayt | physics.gov.az |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təşkilatın tarixi
redaktəFizika-riyaziyyat və texnika elmləri Bölməsi 1945-ci il martın 31-də Elmlər Akademiyasının ilk Ümumi yığıncağının qərarı ilə yaradılıb. O zaman bölmə "Fizika-texnika elmləri və neft bölməsi" adlanırdı və bölmənin tərkibinə Fizika və Riyaziyyat İnstitutu, Neft İnstitutu və Energetika İnstitutu daxil idi. Bölmənin ilk sədri akademik İ.Q.Yesman olub. 1950–1954-ci illərdə bölməyə akad.Y.Məmmədəliyev sədrlik edib. 1954–1957-ci illərdə isə sədri əvəz edən akademik-katib vəzifəsini akad.M.Nağıyev icra edib. 1957-ci ildə aparılan struktur dəyişiklikləri nəticəsində elmi bölmələr ləğv olunub və elmi müəssisələr müvafiq vitse-prezidentlərə tabe ediliblər. Fizika-texnika elmləri üzrə vitse-prezident akad.Z.Xəlilov seçilib. 1959-cu ildə aparılan yeni struktur dəyişiklikləri nəticəsində Fizika-riyaziyyat və Texnika elmləri bölməsi (FRTEB) təşkil olunub, Fizika İnstitutu, Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu, Energetika İnstitutu, Astrofizika Sektoru bölmənin tərkibinə daxil edilib. Bölmənin akademik-katibi akademik Zahid Xəlilov seçilib. 2001–2015-ci illərdə Bölmənin akademik-katibi akademik A.Hacıyev olub. Hazırda Bölmənin akademik katibi, akademik Nazim Məmmədovdur.
1959-cu ildə Bölmənin Fizika və Riyaziyyat İnstitutu iki müstəqil instituta bölünür: Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu və Fizika İnstitutu. 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetin qərarı ilə 1992-ci ildə yaradılmış Fotoelektronika ETİ və H.M.Abdullayev adına Fizika İnstitutunun bazasında Fizika İnstitutu yaradılır. Akademiyanın həqiqi üzvlərindən Həbibulla Əmirxanov, Z.Xəlilov, Həsən Abdullayev, Firudin Haşımzadə, Arif Həşimov və Çingiz Qacar müxtəlif illərdə Fizika İnstitutunun direktoru vəzifəsində çalışıblar. 2013-cü ildən 2021-ci ilədək İnstituta fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, akademik Nazim Timur oğlu Məmmədov rəhbərlik etmişdir. Hazırda İnstitutun baş direktoru akademik Arif Həşimov, icraçı direktoru isə fizika-riyaxiyyst elmləri doktoru Hüseyn İbrahimov təyin edilmişlər.
İnstitutda Ümumi, İnnovasiya, Fənlərarası və İnformasiya sektorlarına daxil olan 41 laboratoriya və 6 şöbə fəaliyyət göstərir.
Fəaliyyəti
redaktəYarımkeçiriciləri, dielektrikləri, topoloji izolyatorları, nanomaterialları və quruluşları, maqnit materialları, yüksək temperaturlu ifrat keçiriciləri, seqnetoelektrikləri, kompozit materialları və onlar əsasında yaranmış strukturları əhatə edən kondensə olunmuş hal fizikası, bərk cisim elektronikası, nüvə fizikası, elektrofizika və elektroenergetika problemləri.
İnstitutun ixtiraları haqqında (2002–2020)
redaktə| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2003 0051 (17.04.2003) | S.İ.Mehdiyeva və başq. | Elektrofotoqrafik material |
| İ 20030052 (17.04.2003) | S.H.Rzayev və başq. | Zay mikrosxemlərin aşkar edilmə üsulu |
| İ 2003 0053 (17.04 2003) | S.H.Rzayev və başq. | Kontaktların yaradılması üsulu |
| İ 2003 0066 (24.04 2003) | M.Ə.Ramazanov və başq. | Elektroizolyasiya materialı alınması üsulu |
| İ 2003 0074 (30.04.2003) | E.M.Kərimova və başq. | Fotohəssas materil |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2004 0066 (27.04.2004) | A.M.Həşimov və başq. | Paylayıcı qurğu |
| İ 2004 0067 (27.04.2004) | A.M.Həşimov və başq. | Elektrik veriliş xəttinin açılma qurğusu |
| İ 2004 0180 (20.10 2004) | A.M.Həşimov və başq. | Uçuşmüddətli kütlə spektrometri |
| İ 2004 0071 | H.N.Vəzirov | Fotokatodun aktivlənmə üsulu |
| İ2005 0059 (25.04.2005) | N.Ə.Səfərov və başq. | Elektrik dövrəsinin avtomatik idarə qurğusu |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2005 0060 (25.04.2005) | S.Q.Rzayev və başq. | Yarımkeçicilərdə qeyri-əsas cərəyan daşıyıcılarının diffuziya uzunluğunun və yaşama müddətinin ölçülməsi üsulu |
| İ 2005 0104 (11.07.2005) | Ç.O.Qacar və başq. | Radiospektrometr |
| İ 2005 0105 (17.-7.2005) | M.Ə.Ramazanov və başq. | Fotolüminessenziya kompozisiya materialı |
| İ 2005 0106 (11.07.2005) | M.Ə.Ramazanov və başq. | Fotolüminessent polimer kompozisiya materialı |
| İ 2005 0145 (17.10.2005) | A.M.Paşayev və başq. | Siqnalların zaman təhriflərinin korreksiyasının akustooptik üsulu və onu yerinə yetirən qurğu |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2005 0146 (17.10.2005) | M.K.Kərimov və başq. | Pyezoelektrik kompozit materialların alınması üsulu |
| İ 2006 0007 (06.03.2006) | M.K.Kərimov və başq. | Yüksək effektli matrisalı kompozit elektret materialların alınmasının plazma üsulu |
| İ 2006 0038 (19.04.2006) | A.M.Paşayev və başq. | Yarımkeçici fotorezistor |
| İ 2006 0039 (19.04.2006) | A.M.Paşayev və başq. | Fotoelektrik spektr analizatoru |
| İ 2006 0090 (14.09.2006) | F.F.Əliyev və başq. | Termomaqnit material |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2006 0091 (14.09.2006) | M.K.Kərimov və başq. | Yüksəsk effektli fotovoltaik kompozitlərin alınma üsulu |
| İ 2006 0105 (05.10 2006) | N.C.İsmayılov | Fotoqəbuledici |
| İ 2006 0106 (05.10.2006) | B.H.Tağıyev və başq. | Fotolüminessent material |
| İ 2006 0107 (05.10.2007) | S.İ.Mehdiyeva və başq. | Nazik təbəqəli materialların kristallaşmaya qarşı davamlılığının təyini üsulu |
| İ 2006 0108 (05.10.2006) | E.M.Kərimova və başq. | Tenzohəssas material |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2007 0014 (17.01.2007) | N.M.Abdullayev | n-tip keçirici termoelektrik material |
| İ 2007 0015 (17.01.2007) | A.M.Həşimov və başq. | Çoxkomponentli tullantı sularının təmizlənməsi üsulu |
| İ 2007 0016 (17.01.2007) | M.K.Kərimov və başq. | Yüksək effektli fotorezustiv kompozitin alınma üsulu |
| İ 2007 0059 (04.04.2007) | M.Ə.Ramazanov və başq. | Elektrt üçün material |
| İ 2007 0060 (04.04.2007) | A.M.Həşimov və başq. | Varistor |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2007 0061 (04.04.2007) | E.M.Kərimova və başq. | Fotohəssas material |
| İ 2007 0171 (17.10.2007) | O.Z.Ələkbərov və başq. | Monoklin modifikasiyalı TLinS² Politiplərinin alınma üsulu |
| İ 2007 0172 (17.10.2007) | A.M.Həşimov və başq. | Nazik təbəqəli kompozit varistorun hazırlanması üsulu |
| İ 2008 0037 | M.İ.Ağayev və başq. | Təmizlənmiş natrium bikarbonatın üsulu |
| İ 2008 0041 (07.03.2008) | A.M.Həşimov və başq. | Günəş konsentratoru |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2008 0042 (07.03.2008) | M.K.Kərimov və başq. | Piroelektrik kompozitin alınma üsulu |
| İ 2008 0097 (23.05.2008) | O.Z.Ələkbərov və başq. | Yarımkeçirici ultrabənövşəyi fotodetektor |
| İ 2008 0166 (14.10.2008) | A.M.Həşimov və başq. | Monoklin modifikasiyalı TlİnS² politiplərinin fazadan alınma üsulu |
| İ 2009 0063 (08.04.2009) | B.H.Tağıyev və başq. | Antistoks lüminofor |
| İ 2009 0130 (15.07.2009) | İ.Qasımoğlu və başq. | Qamma-şüalanma detektoru |
| Patentin № si | Müəlliflər | İxtiranın adı |
|---|---|---|
| İ 2009 0131 15.07.09 | Ç.O.Qacar və başq. | Radiospektrometr |
| İ 2009 0132 15.07.09 | N.M.Abdullayev və başq. | Bitkilərin nəmliyinin məsafədən təyin üsulu |
| İ 2009 0175 19.10.09 | N.C.İsmayılov və başq. | Təsvir çeviricisi |
| İ 2010 0002 12.05.10 | M.İ.Əliyev və başq. | Mayedə təzyiqi nümayiş etdirmək üçün cihaz |
| İ 2010 0090 07.10.10 | A.A.Bayramov və başq. | Günəş fotoelektrik çeviricisinin hazırlanma üsulu |
| İ 2011 0004 14.01.11 | B.H.Tağıyev və başq. | Ağ rəngli işıqlanma lüminaforu |
| İ 2011 0005 14.01.11 | B.H.Tağıyev və başq. | Fotolüminessent material |
| İ 2011 0006 14.01.2011 | O.Z.Ələkbərov və başq. | A3 B3 C2 krisstallarında seqnetoelektrik faza keçidi ilə politiplərin təyin edilmə üsulu |
| İ 2011 0026 02.05.11 | T.C.Əliyeva və başq. | Metal- yarımkeçirici strukturunun keçid kontakt müqavimətinin ölçülmə üsulu |
| F 2011 0006 02.05.11 | M.İ.Əliyev və başq. | Paskal qanununu nümayiş etdirmək üçün cihaz |
| İ 2011 0106 22.11.11 | N.M.Abdullayev və başq. | İnfraqırmızı süalanma detektoru |
| İ 2011 0107 22.11.11 | T.C.İbrahimov və başq. | Maye kristal molekullarının planar istiqamətləndirilməsi üsulu |
| 016 161 28.02.2012 Avrasiya Patenti |
T.C.İbrahimov və başq. | Управляемый жидкокристаллический фильтр İdarə olunan maye kristal filtr |
| İ 2012 0024 04.04.12 | N.Z.Cəlilov və başq. | Optik dalğaötürən |
| İ 2012 0025 04.04.12 | N.M.Abdullayev və başq. | Naziktəbəqəli günəş elementi |
| F 2012 0003 04.04.12 | M.İ.Əliyev və başq. | Optik disk |
| İ 2012 0063 13.07.12 | S.N.Mustafayeva və başq. | Rentgenohəssas material |
| İ 2012 0097 01.11.12 | S.T.Əzizov və başq. | Elektromaqnit şüa uducusu |
| İ 2013 0001 09.01.13 | Ç.O.Qacar və başq. | Elektrik sahəsi ilə molekulyar modulyasiyalı radiospektrometrin dalğaötürücü kamerası |
| İ 2013 0032 11.07.13 | B..H.Tağıyev və başq. | Elektrolüminessent material |
| İ 2013 0033 11.07.13 | A.M.Həşimov və başq. | Odluq qurğusu |
| İ 2014 0038 21.07.2014 | Ş.M.Həsənli və başq. | Nazik təbəqəli kompozit vazistorun hazırlanması üsulu |
| F 2014 0005 21.07.2014 | M.İ.Əliyev və başq. | Zəncirvari reaksiyanın nümayişi üçün cihaz – model |
| İ 2014 0071 04.11.2014 | E.K.Hüseynov və başq. | Fotoqəbuledici |
| İ 2015 0010 30.01.2015 | Z.K.Nurubəyli və başq. | Uçuşmüddətli kütlə spektrometri |
| İ 2015 0078 20.11.2015 | K.Z.Nuriyev və başq. | Kütlə spektrometrinin ionlar mənbəyində nümunələrin yerdəyişməsi üçün qurğu |
| İ 2016 0026 01.04.2016 | V.Ə.Əliyev | Kimyəvi cərəyan mənbəyinin hazırlanması üsulu |
| İ 2016 0027 01.04.2016 | A.M.Həşimov və başq. | Su – neft emulsiyasının parçalanması üsulu |
| F 2016 0003 01.04.2016 | M.İ.Əliyev və başq. | Dalğa maşını |
| İ 2016 0070 03.08.2016 | V.Ə.Əliyev | Yarımkeçirici fotorezistor |
| İ 2016 0071 03.08.2016 | M.M.Əsədov və başq. | Rentgenhəssas material |
| İ 2016 0086 30.08.2016 | T.R.Mehdiyev və başq. | Yarımkeçirici materialın nazik təbəqəsi üzərində nanoölçülü elementlərin formalaşdırılması üsulu |
| İ 2016 0103 07.10.2016 | E.M.Kərimova və başq. | Fotohəssas material |
| İ 2017 0008 27.03.2017 | N.M.Abdullayev və başq. | Nanoquruluşlu 90Bi 2Te3 – 10Bi2 Se3 nazik təbəqəsinin alınması üsulu |
| İ 2017 0009 27.032017 | M.İ.Əliyev və başq. | Yarımizoləedici yarımkeçirici materialın alınma üsulu |
| İ 2017 0036 25.07.2017 | S.M.Mustafayeva və başq. | Rentgen şüaları detektorunun rentgenhəssaslığının alınması üsulu |
| İ 2017 0049 13.10.2017 | S.M.Mustafayeva və başq. | Xalkopirit quruluşlu mis – indium disulfid kristallarının alınması üsulu |
| F 2018 0006 29.05.2018 | R.B.Aslanov və başq. | Polimer materiallların zamandan asılı deformasiyasını ölçmək üçün qurğu |
| İ 2019 0002 11.04.2019 | Ə.P.Nəhmədov və başq. | Majorana fermionları vasitəsilə bir ölçülü kristallarda Qubit kvant informasiyası daşıyıcısının yaradılması üsulu |
| İ 2019 0021 05.07.2019 | Z.K.Nurubəyli və başq. | Maye üşün səviyyəölçən |
| İ 2020 0047 01.09.2020 | S.N.Mustafayeva və başq. | Rentgenhəssas monokristal material |
| İ 2020 0048 01.09.2020 | V.Ə.Əliyev və başq. | Spektral analizator |
| İ 2020 0049 01.09.2020 | V.Ə.Əliyev və başq. | Yarımkeçirici fotorezistor |
| F 2020 0018 01.09.2020 | H.B.İbrahimov və başq. | Mayelərin istidən genişlənməsini nümayiş etdirən cihaz |
| U 2019 0041 25.07.2017 | A.M.Həşimov və başq. | Nanosaniyəli impuls tac qaz boşalmasının həyata keçirən cihaz |
| A 2019 0095 10.07.2019 | Y.Q.Əsədov və başq. | Optik – şəffaf kristallarda quruluş çevrilmələrinin mexanizminin təsdiqi üsulu[1] |
Beynəlxalq əlaqələri
redaktəFizika İnstitutu ilə Pakistanın COMSATS İnformasiya və Texnologiyalar İnstitutu (CİİT) arasında elm və təhsil sahəsində əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb.
Təltif və mükafatlar
redaktə- Web of Science Awards – 2016-nın "Best Research" nominasiyası
- Tanınmış akademik nəşriyyatlarından olan "Elsevier"in "SCOPUS" mükafatı
İstinadlar
redaktə- ↑ AMEA Fizika İnstitutu, Patent işi və Elmi – texniki ədəbiyyat fondu İnstitutun əməkdaşlarına 2009–2021–ci illər
