Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi - Wikipedia

1991-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi daxilində fikir ayrılıqları yaşanmış və bir qrup şəxs Etibar Məmmədov ətrafında birləşmişdir. Etibar Məmmədov və onu dəstəkləyən bir qrup şəxs yeni siyasi partiya — Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Təşkilat Komitəsini yaratmışdır. Bu barədə 15 oktyabr 1991-ci ildə Azərbaycan Televiziyası ekranlarından Təşkilat Komitəsinin Bəyənnaması elan olunmuşdur. Növbəti gün isə Etibar Məmmədovun çap etdirdiyi "Millət" qəzetinin sınaq nəşrində məlumat dərc olunmuşdur. Təşkilat Komitəsinə Etibar Məmmədov, Şadman Hüseyn, Nazim İmanov, Vilayət Quliyev, Eldar Salayev, şair Məmməd Araz kimi şəxslər də olmuşdur.^[10]

15 may dövlət çevrilişinin nəticəsi olaraq Ayaz Mütəllibov hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmlş və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi hakimiyyəti ələ almışdır. İlk zamanlarda Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin qurucu üzvü və İdarə Heyətinin üzvü Etibar Məmmədov baş verən proseslərdə Azərbaycan Xalq Cəbhəsini dəstəkləsə də, zaman keçdikcə onun fikirləri dəyişmişdir. Etibar Məmmədov rəhbərliyində bir qrup şəxs Azərbaycan Xalq Cəbhəsini siyasi səriştəsizlikdə, yanlış kadr seçimlərində, kadr seçimində tanışlıq amilinin işə salınmasında, avtoritarlaşma və müxalif fikrə dözümsüzlüklə ittiham edərək Azərbaycan Xalq Cəbhəsinə olan dəstəyini geri çəkmişdir.^[11]

Çevrilişdən sonra yenidən təşkil olunan Mərkəzi Seçki Komissiyasında bütün nüfuzlu siyasi təşkilatlara yer verilməsi nəzərdə tutulurdu. Bu səbəbdən də yeni yaranmaqda olan Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasından bir nəfər – Fuad Ağayev Mərkəzi Seçki Komissiyasının üzvü seçilmişdir.^[12]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Təşkilat Komitəsi 3 iyul 1992-ci il tarixinə qurultay çağırmışdır. 3 iyul 1992-ci ildə Bakıda, Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının binasında partiyanın Təsis Qurultayı keçirilmişdir.^[10] Qurultayın ilk günündə sabiq dövlət katibi, sabiq baş nazir Pənah Hüseyn tərəfindən prezident Əbülfəz Elçibəyin təbrik məktubu oxunmuşdur.^[13][14]

Qurultayın 2-ci günündə təbrik üçün Müstəqil Azərbaycan Partiyasının adından sədr Nizami Süleymanov, Azərbaycan Demokrat Partiyasının adından sədr Sərdar Cəlaloğlu, Azərbaycan İslam Partiyasının adından sədr Hacı Əlikram, siyasətçi Qurban Məmmədov, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası adından Zərdüşt Əlizadə, Azərbaycan Ana Torpaq Partiyası adından sədr Rövşən Qəmbər, "20 Yanvar" və Azərbaycan–Polşa cəmiyyətlərinin sədrləri iştirak etmişdir. Həmçinin, Azərbaycan Azad Həmkarlar Birliyinin sədri Nemət Pənahlı da təbrik məktubu göndərmişdir. Qurultayın gedişatı zamanı Etibar Məmmədov öz şəxsi qəzeti olan "Millət" qəzetinin partiyanın rəsmi mətbuat orqanına çevriləcəyini elan etmişdir. Qurultayın ikinci günündə nizamnamə səsə qoyulmuş, iştirak edən 482 nəfərin yekdil qərarı ilə nizamnamə qəbul olunmuşdur. Daha sonra qurultay nümayəndələri arasından 7 nəfərdən ibarət seçki komissiyası təşkil olunmuş, Mərkəzi Nəzarət-Təftiş Komitəsinin üzv sayısı səsvermə ilə 15 nəfərdən olması qərara alınmışdır. Nizamnaməyə əsasən, partiya sədrliyinə namizədlər elan olunmalı və namizədlər sədr seçiləcəyi təqdirdə təyin edəcəkləri müavinləri açıqlamalı idilər. Qurultay iştirakçılarının təklifi ilə sədrliyə Etibar Məmmədov namizəd olmuşdur. Qurultay iştirakçıları arasından Şadman Hüseyn və Nazim İmanovun namizədliyi də təklif olunmuşdur. Lakin Nazim İmanov çıxış edərək özünün və Şadman Hüseynin namizədliyini geri götürdüyünü və Etibar Məmmədovun namizədliyini dəstəklədiklərini elan etmişdir.^[11] Tək namizəd olaraq seçkiyə qatılan Etibar Məmmədov sədr müavini olaraq Nazim İmanovun adını açıqlamışdır. Qurultay iştirakçıları Şadman Hüseynin də sədr müavinliyə namizədliyini istəsə də, o Gəncədə yaşadığı üçün və Milli Məclisin üzvü olduğu üçün namizəd olmamışdır. Qurultay sədarətinə qəbul olan ərizəyə əsasən Təşkilat Komitəsinin üzvləri Mərkəzi Şuraya namizəd siyahısına salınmışdır. Ardınca səsvermə ilə partiyanın emblemi seçilmişdir. Əməkdar rəssam Zaur Kantemirovun həmmüəlifi olduğu emblem dairə şəklində, qalxan formasında və Azərbaycan bayrağı rənglərini daşıyır. Nazim İmanov rənglər bayraqdan götürüldüyünü, ağ rəngin isə paklığı ifadə etdiyini açıqlamışdır. Qurultayda ağ fonda "Azərbaycan MİP" yazan, qırmızı ay-ulduzlu, məşəl formasında sarı rəngdə nöqtəsi əvəzinə dalğalanan üçrəngli bayraq olan "İ" hərfi yazılmış alternativ emblem də seçilmişdir.^[13]

Qurultayın ikinci günündə rəhbər orqanlara və sədrliyə seçkilər keçirilmişdir. Qurultaya nümayəndə seçilən 503 nəfərdən qurultayda 486-sı iştirak etmişdir. Onlardan 421 nəfəri seçkilərdə iştirak etmiş, tək namizəd olan Etibar Məmmədov lehinə 419 səs, əleyhinə isə 3 səs verilmişdir. Sədr müavinliyinə namizəd Nazim İmanovun lehinə 416 səs, əleyhinə isə 5 səs verilmişdir. Beləliklə Etibar Məmmədov Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının sədri, Nazim İmanov isə sədrinin müavini seçilmişdir.^[15]

Qurultayın davamında 1-i qadın, 14-ü kişi olmaqla 15 nəfər Mərkəzi Nəzarət-Təftiş Komissiyasına üzvü seçilmişdir. Onlar sırasında professor Həsən Balıyev, siyasətçi Elşad Musayev kimi şəxslər də olub.^[15]

Qurultayda partiyanın ilk Mərkəzi Şurasına üzvlər seçilmişdir, onlar da öz aralarından Siyasi Şura üzvlərini seçmişdir ki, bu üzvlərin siyahısı aşağıdakı kimi idi:^[16]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Təsis Qurultayından 13–14 gün sonra, 17 iyul 1992-ci ildə partiya Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən 1 nömrəli şəhadətnamə ilə rəsmi dövlət qeydiyyatına alınmışdır. Beləliklə, 71 illik təkpartiyalı sistem tarixə qovuşmuş və müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk rəsmi siyasi partiyası fəaliyyətə başlamışdır.^[17]

4 iyul 1992-ci il tarixli Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Təsis Qurultayında Etibar Məmmədov sədr seçilmişdir. Lakin ötən 1 il ərzində partiya sıralarına qatılan insanların sayısı artdıqca partiyadakı təmsiliyyət prinsipinin ədalətsizliklə nəticələnməməsi üçün növbədənkənar qurultay çağırmışdır. Növbədənkənar qurultaya az müddət qalmış Azərbaycanda siyasi xaos yaranmışdır. Belə ki, 4 iyun Gəncə qiyamı və ardınca hakimiyyət dəyişikliyi baş vermiş, Yeni Azərbaycan Partiyası sədri Heydər Əliyev Azərbaycan Ali Sovetinin sədri və prezidentin səlahiyyətlərini müvəqqəti icra edən şəxs vəzifəsinə seçilmişdir. Bu hakimiyyət dəyişikliyi Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası daxilində müzakirələrə səbəb olmuş, Heydər Əliyev isə qeyri-rəsmi olaraq partiya sədri Etibar Məmmədova və partiya üzvlərinə hakimiyyətdə təmsil olunmağı təklif etmişdir. Partiya daxili müzakirələr nəticəsində təmsil olunmağı dəstəkləyənlər — Babək Hüseynov, Vaqif Kərimov, Qabil Hüseynli, Mübariz Qurbanlı, Vilayət Quliyev, Eldar Salayev, Elçin Əfəndiyev və başqaları partiyadan istefa verərək Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyasını təsis etmişdir.^[7] Əleyhdarlar Nazim İmanov, Fuad Ağayev, İsa Məmmədov, Bəxtiyar Nəcəfov kimi şəxslər olmuşdur. Bu hadisələrdən sonra qurulan I Heydər Əliyev hökumətində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası üzvləri təmsil olunmasa da, yeni qurulan Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası üzvləri müxtəlif vəzifələrə təyin olunmuşdur.^[7]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının yaradılması prosesində iştirak etmiş və Sumqayıt şəhər təşkilatının sədri olmuş Abutalıb Səmədov 1993-cü ilin may ayında partiyadan istefa vermişdir. O, 1994-cü ilin oktyabrında Azərbaycan Naminə Alyans Partiyasının Təşkilat Komitəsini təsis etmiş və ona rəhbərlik etmişdir.^[18]

Növbədənkənar qurultay 4–5 sentyabr 1993-cü il tarixlərində Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında keçirilmişdir. Qurultaya seçilmiş 47-si qadın, 377-si kişi olmaqla 424 qurultay nümayəndəsi qurultayda iştirak etmişdir. Onlardan 155-i partiyanın ilk qurultayının da nümayəndəsi olmuşdur. Qurultayın açılışında sədr Etibar Məmmədov mövcud siyasi vəziyyətə şərhini və tənqidlərini bildirmiş, qurultayın siyasi vəziyyətlə əlaqədar olmadığını bildirmişdir. Belə ki, o, ilk qurultay dövründə partiyanın 4806 nəfər olan üzv sayının hazırda 34028 nəfər olduğunu bildirmiş, belə vəziyyətdə isə təmsiliyyətdə ədalətsizliyin yarandığı üçün növbədənkənar qurultay çağrıldığını açıqlamışdır.^[19]

Azərbaycan Milli İstilal Partiyası hakimiyyət dəyişikliyi sonrası nazir vəzifəsindən azad edilmiş Firudin Cəlilovu partiya sıralarına dəvət etmiş və o, bu təklifi qəbul etmişdir.^[6]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 1995-ci il parlament seçkilərində həm çoxmandatlı, həm təkmandatlı seçki dairələri üzrə seçkilərə qatılmışdır. Partiyanın 78 namizədindən 33-ü qeydiyyata alınmışdır.^[20] Partiyanın proporsional seçki üzrə vahid namizəd siyahısında 1-ci sırada sədr Etibar Məmmədov, ikinci sırada sədr müavini Nazim İmanov, 3-cü sırada Şadman Hüseyn, 6-cı sırada Firudin Cəlilovun adı yazılmışdı.^[6] Proporsional seçki üzrə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının vahid namizədlər siyahısı aşağıdakı kimi idi:^[21]

Proporsional seçkiləri qatılmış 8 partiyadan biri olan^[22] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası bu seçkilərdə 331865 səs (9.3%) səs toplayaraq proporsional seçkiləri Yeni Azərbaycan Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının ardınca 3-cü sırada tamamlamışdır. Beləliklə, partiya 25 çoxmandatlı seçki dairəsi üzrə 3 mandat qazanmışdır, seçilən deputatlar siyahıya liderlik edən 3 şəxs — Etibar Məmmədov, Nazim İmanov və Şadman Hüseyn olmuşdur.^[4] Birmandatlı seçki dairələri üzrə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası seçkilərə 78 namizədlı qatılsa da, onlardan yalnız 33-ü rəsmi qeydiyyata alınmışdır.^[23] 33 namizədlə birmandatla seçki dairələri üzrə seçkiyə qatılan partiya Yeni Azərbaycan Partiyası və Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının ardından ən çox deputata sahib olan partiya olmuşdur.^[24]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 1995-ci ildə ilk dəfə keçirilmiş Naxçıvan Ali Məclisinə seçkilərdə bir namizədlə iştirak etmişdir, lakin mandat qazana bilməmişdir.^[25]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 4 fevral 1996-cı il tarixli təkrar parlament seçkilərində də iştirak etmişdir. AMİP-in təşkilati işlər üzrə katibi Elşad Musayev 21 saylı Binəqədi seçki dairəsi üzrə seçkilərin ikinci turuna, yəni 18 fevral 1996-cı il tarixli təkrar parlament seçkisində Toğrul İbrahimli ilə yarışmış və məğlub olmuşdur.^[26]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Azərbaycan Milli Məclisinin I çağırışı ərzində deputat transferləri də etmişdir. Belə ki, seçkilərdən sonra 55 saylı Beyləqan seçki dairəsi üzrə bitərəf deputat seçilmiş Novruz Quliyev 1998-ci ildə 93 saylı Xaçmaz-Dəvəçi seçki dairəsi üzrə Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü olaraq deputat seçilmiş Cəbrayıl Əhmədov partiyasından istefa vermiş və Gülnarə Qurbanova ilə birgə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasına üzv olmuşdur.^[5] Lakin çağırış sonuna doğru 55 saylı Beyləqan seçki dairəsi üzrə deputat seçilmiş Novruz Quliyev Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının baş katibi Elşad Musayevin təklifi və Siyasi Şuranın qərarı ilə partiya sıralarından uzaqlaşdırılmışdır. O, bitərəf namizəd kimi növbəti seçkilərə qatılmış və 55 saylı Beyləqan seçki dairəsi üzrə yenidən deputat seçilmişdir.^[27]

Parlament seçkilərindən sonra təşkil olunmuş Mərkəzi Seçki Komissiyasına namizəd göstərməyən Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası yalnız 1998-ci il prezident seçkilərindən əvvəl hüquqşünas Altay Hüseynovu namizəd göstərmiş, o 4 avqust 1998-ci ildə Mərkəzi Seçki Komissiyasının üzvü seçilmişdir.^[28]

1998-ci ildə 20 siyasi partiya prezident seçkilərində iştirak etməkdən imtina etdi. 5 partiya isə bu seçkiləri boykot etmək haqqında protokol imzaladı. Ardınca 26 mart 1998-ci ildə 36 ictimai-siyasi təşkilatı birləşdirən Seçki İslahatları və Demokratik Seçkilər Uğrunda Hərəkat (SİDSUH) koalisiyası yaradıldı. Sonrakı dövrdə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Demokrat Partiyası, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Müsavat Partiyası və Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası daxil olmaqla 67 partiya və təşkilat təmsil olunmuşdur.^[29] 1998-ci il prezident seçkilərindən öncə bütün müxalifəti birləşdirən SİDSUH-da fikir ayrılığı yaranmışdı. Bir qrup şəxs vahid namizəd olaraq Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əbülfəz Elçibəyi, digər qrup şəxs isə Müsavat Partiyasının başqanı İsa Qəmbəri irəli sürürdü. Yekun qərarın əldə oluna bilməməsi səbəbi ilə SİDSUH seçkiləri boykot etmə qərarı aldı.^[30] Lakin Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası bu seçkilərdə müxalifətin təmsil olunması üçün sədr Etibar Məmmədovun namizədliyini irəli sürdü. Etibar Məmmədov ən güclü müxalif namizəd olaraq seçkilərdə 389,667 (11.8%) səs toplayaraq Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri Heydər Əliyevdən sonra ikinci sırada qərarlaşmışdı.^[31] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının sədri Etibar Məmmədov, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əbülfəz Elçibəy, Azərbaycan Liberal Partiyasının sədri Lalə Şövkət, Müsavat Partiyasının başqanı İsa Qəmbər 9 noyabr 1998-ci ildə ortaq protokol imzalayaraq seçki nəticələrini tanımadıqlarını elan etmişdirlər.^[32]

Seçkilərin ardınca partiya funksionerlərindən Samir Adıgözəlli Böyük Millət Partiyasını təsis etmişdir. Bu partiya dövlət qeydiyyatına alınmamışdır.^[33]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 1999-cu il bələdiyyə seçkilərində demokratik şəraitin olmaması səbəbi ilə iştirakdan imtina etmişdir.^[34]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2000-ci il parlament seçkilərindən əvvəl yenidən təşkil olunan Mərkəzi Seçki Komissiyasına Etibar Ələsgərovu və Elşad Qurbanovu namizəd göstərmiş və o 18 iyul 2000-ci ildə Mərkəzi Seçki Komissiyasının üzvü seçilmişdir.^[35][36]

Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı, seperatçı Talış-Muğan Muxtar Respublikasının baş naziri təyin olunduğu iddia edilən Vaqif Musayev 1993-cü ildən sonra Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasına üzv olmuş və qısa müddətdə sədr müavini postuna təyinat almışdır. Onun adı mediada partiyanın əsas maliyə dəstəkçilərindən biri olaraq hallanırdı.^[37]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2000-ci il parlament seçkilərində həm çoxmandatlı, həm təkmandatlı seçki dairələri üzrə seçkilərə qatılmışdır. Partiyanın proporsional seçki üzrə vahid namizəd siyahısında 1-ci sırada sədr Etibar Məmmədov, ikinci sırada sədr müavini Vaqif Musayev, üçüncü sırada Nazim İmanov, 4-cü sırada Şadman Hüseynin adı yer almışdır. Vaqif Musayevin adının ikinci sırada, qurucu üzvlər Nazim İmanov və Şadman Hüseyndən əvvəl olması müzakirələrə səbəb olsa da, siyahı dəyişdirilməmişdir.^[37] Həmin seçkilərdə bir öncəki seçkilərdə tətbiq olunan 8%-lik seçki həddi, 6%-ə endirilmiş olsa da, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası proporsional seçki üzrə 112,727 (3.89%) səs alaraq Yeni Azərbaycan Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası, Azərbaycan Kommunist Partiyası və Müsavat Partiyasının ardından 6-cı sırada tamamlamış və seçki həddini keçə bilməmişdir.^[38][39] Partiya majoritar dairələr üzrə 28 namizədlə seçkilərə qatılmışdı.^[40] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Salyan Rayon Təşkilatının sədri Rifət Ağalarov majoritar üsulla 84 saylı Salyan seçki dairəsindən deputatlığa namizəd olmuş və deputat seçilmişdir.^[41] O, partiyanın deputatlıqdan istefa çağırışını qəbul etmədiyi üçün 2000-ci ildə Siyasi Şura qərarı ilə partiya sıralarından xaric edilmişdir.^[6]

2000-ci ildə partiyanın sabiq baş katibi Elşad Musayev partiyadan istefa vermişdir.

7 yanvar 2001-ci il tarixli təkrar parlament seçkilərində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası əvvəlcə iştirak qərarı almış və 8 nəfərin deputatlığa namizədliyini irəli sürmüşdür.^[42] Partiya 2 yanvar 2001-ci ildə seçkiləri boykot qərarı alaraq namizədlərini geri çağırmışdır.^[39] Lakin Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Ağdaş Rayon Təşkilatının sədri Hidayət Qulamov 51 saylı Ağsu-Kürdəmir seçki dairəsi üzrə deputatlığa namizəd olmuş və seçkilərdə qalib olaraq deputat seçilmişdir. Partiya qərarına riayət etmədiyi üçün daha sonra Hidayət Qulamov da partiya sıralarından xaric edilmişdir.^[6]

Bu hadisələrdən sonra partiyanın qurucusu Şadman Hüseyn və bərabərində bir qrup şəxs partiya sıralarından istefa vermişdir. Şadman Hüseyn botərəf siyasətçi kimi siyasi həyatına davam etmiş, 5 mart 2003-cü il tarixli əlavə parlament seçkilərində majoritar üsulla 91 saylı Xanlar-Daşkəsən seçki dairəsi üzrə 17,801 (72.79%) səs toplayaraq deputat seçilmişdir.^[43] Daha 2003-cü il prezident seçkilərində "Vətən" Seçicilərin Təşəbbüs Qrupu tərəfindən prezidentliyə namizədliyi irəli sürülsə də,^[44] o, 5 avqust 2003-cü ildə ürəktutma səbəbi ilə ölmüşdür. Bu hadisədən sonra onun ailə üzvləri mətbuat konfransı keçirərək Şadman Hüseynin yaxın zamanlarda namizədliyini Yeni Azərbaycan Partiyası namizədi İlham Əliyevin xeyrinə çəkməyi planlaşdırdığını bildirmiş və bu səbəblə Şadman Hüseynin seçicilərini prezidentliyə namizəd İlham Əliyevə səs verməyə dəvət etmişdir.^[45]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2003-cü il prezident seçkilərindən və 2003-cü il yeni parlament seçkilərindən əvvəl yenidən təşkil olunan Mərkəzi Seçki Komissiyasına Asəf Əliyevi əsas, Arzuxan Əlizadəni isə əvəzedici üzv kimi namizəd göstərmiş və onların hər ikisi 13 iyun 2003-cü ildə Mərkəzi Seçki Komissiyasına seçilmişdir.^[46]

Prezident seçkiləri ərəfəsində sədri Rauf Muradov olan və dövlət qeydiyyatı olmayan Mütərəqqi Xalq Partiyası Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasına birləşmişdir. Həmçinin, həmin dövrdə Azərbaycan Liberal Partiyasından ayrılıb yeni partiya təsis etmiş bir qrup şəxs partiyalarını Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası ilə birləşdirmək niyyətində olsa da, Etibar Məmmədov bu istəyi rədd etmişdir.^[47]

2003-cü il prezident seçkilərində müxalif qüvvələrdən bir neçə şəxs prezidentliyə namizəd olmuşdur. Əvvəlcə vahid namizəd üzərində müzakirələr olsa da, bu gerçəkləşməmişdir. Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Etibar Məmmədovun prezidentliyə namizədliyini 7 iyul 2003-cü ildə rəsmi olaraq irəli sürmüş^[48] və bu namizədlik 12 avqust 2003-cü ildə rəsmi olaraq təsdiqlənmişdir.^[49] Prezidentliyə namizədliyi 12 avqust 2003-cü ildə təsdiqlənmiş Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əli Kərimli^[50] daha sonra namizədliyini Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının sədri Etibar Məmmədovun leyhinə geri çəkmişdir.^[51] Bu ərəfədə sədr Etibar Məmmədov və onu dəstəkləyən siyasi qurumlar vahid quruluşda — Qələbə Blokunda cəmləşmişdi.^[34] Bu seçkilərdə həmçinin, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının üzvləri də iştirak etmişdir. Belə ki, sabiq partiya üzvü Abutalıb Səmədov prezidentliyə namizəd olmuş,^[52] lakin sonra İlham Əliyevin leyhinə namizədliyini geri çəkmişdir.^[53] Sabiq partiya üzvü Elşad Musayev də prezidentliyə namizəd olsa da, lazım olan 40 min imzanı toplaya bilmədiyi üçün namizədliyi rəsmi qeydiyyatdan keçməmişdir.^[54] Etibar Məmmədov seçkiləri 70,638 (2.92%) səs toplayaraq Yeni Azərbaycan Partiyası sədrinin birinci müavini İlham Əliyev, Bizim Azərbaycan Blokunun vahid namizədi İsa Qəmbər və Milli Birlik Hərəkatının lideri Lalə Şövkətdən sonra 4-cü sırada tamamlamışdır.^[55] Lakin müxalif namizədlər seçki nəticələrini tanımamış və 15–16 oktyabr 2003-cü il tarixlərində kütləvi etiraz aksiyaları təşkil etmişdirlər.

Prezident seçkilərindəki məğlubiyyətin ardından 2004-cü ildə partiya sədri Etibar Məmmədov sədrlikdən istefa vermişdir.^[56] Bu istefanın ardınca partiyanın sədr müavini Nazim İmanovun sədr seçiləcəyi düşünülsə də, o, 2004-cü ilin fevral ayında Siyasi Şura iclasında partiyadan istefa verdiyini açıqlamışdır.^[57]

2003-cü il prezident seçkilərinin ardından Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası sədri Etibar Məmmədov sədrlikdən istefa vermişdir. Sədr səlahiyyətləri isə onun qohumu Əli Əliyevə həvalə edilmişdir. 7 fevral 2005 tarixində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının növbədənkənar VIII Qurultayı keçirilmişdir. Qurultayda iştirak edən 244 nümayəndənin 152-sinin lehinə səsi ilə Əli Əliyev partiya sədri seçilmiş və partiyanın lideri postu yaradılmışdır.^[58]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası yeni sədri Əli Əliyevin rəhbərliyində 2004-cü il bələdiyyə seçkilərinə qatılmış və hakim Yeni Azərbaycan Partiyasından sonra ən çox bələdiyyə üzvünə sahib partiya olmuşdur.^[59]

2005-ci il parlament seçkiləri ərəfəsində, 13 iyul 2005-ci ildə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası, Azərbaycan Liberal Partiyası və bir qrup müstəqil siyasətçi Yeni Siyasət Seçki Blokunu (qısaca YeS) təsis etmiş və vahid namizədlərlə seçkiyə qatılmışdır.^[60] Partiyanın sabiq sədri Etibar Məmmədov 16 saylı Yasamal I seçki dairəsindən deputatlığa namizəd olmuş, burada partiyanın qurucularından Nazim İmanov və YAP namizədi Abel Məhərrəmovla rəqib olmuşdur.^[61] Lakin seçkilərin nəticəsi açıqlandıqda Yeni Siyasət Seçki Blokunun vahid siyahısından sadəcə 2 müstəqil namizəd — 52 saylı Quba seçki dairəsi üzrə baş nazirin sabiq müavini Vahid Əhmədov və 114 saylı Şəki kənd birinci seçki dairəsi üzrə sabiq baş nazir Əli Məsimli deputat seçilmişdir. Yeni Siyasət Seçki Blokunun üzv partiyaları seçki nəticələrinə etiraz etmiş və seçilmiş deputatları istefaya dəvət etmişdir. Lakin Yeni Siyasət Seçki Blokuna üzv olan Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Mərkəzi Seçki Komissiyasındakı nümayəndəsi Arzuxan Əlizadə (hazırkı sədr) seçkinin yekun protokoluna imza atmışdır. Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası sədri Əli Əliyev buna etiraz etmişdir.^[62] Partiya sədri Əli Əliyev fövqəladə iclas keçirmiş və iclasda Etibar Məmmədov və Arzuxan Əlizadənin dəstəkçilərini Siyasi Şura üzvlüyündən ixrac etmişdir.^[63]

21 yanvar 2006-cı ildə partiya sədri Əli Əliyev Azərbaycan Demokrat Partiyasının qərargahında qurultay çağırımış, lakin 190 nümayəndənin iştirak etməli olduğu qurultayda 100 nümayəndə iştirak etmişdir. Kvorum olmadığından qurultay növbəti günə təxirə salınmışdır.^[64] 22 yanvar 2006-cı ildə həm Əli Əliyev, həm də Etibar Məmmədov Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının növbədənkənar qurultayını keçirmişdir. Əli Əliyev keçirdiyi qurultayda Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Demokrat Partiyası, Müsavat Partiyası nümayəndələri iştirak etmiş, Etibar Məmmədov liderlik postundan uzaqlaşdırılmış, özü isə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının yenidən sədri seçilmişdir.^[65] Etibar Məmmədov keçirdiyi qurultayda isə Əli Əliyevə etimadsızlıq göstərilmiş, Ayaz Rüstəmov partiyanın müvəqqəti sədri seçilmişdir.^[63][66] Hər iki tərəf müvafiq qurultay sənədlərini Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etmişdir. Ədliyyə Nazirliyi nəticə olaraq Etibar Məmmədovun keçirdiyi qurultayın nəticələrini tanımışdır.^[67]

2006-cı ildə müvəqqəti sədr seçilən Ayaz Rüstəmov rəhbərliyində 25 may 2006-cı ildə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının IX Qurultayı keçirilib. Qurultaya seçilmiş 313 nümayəndə sədrliyə Ayaz Rüstəmov, Əli Ələkbərov, Əli Orucov, Fuad Muxtarov və Yəhya Həsənovun namizədliyini irəli sürmüşdür. Ancaq onların əksəriyyəti namizədliklərini geri çəkmiş və səsvermə Ayaz Rüstəmov və Əli Ələkbərov arasında aparılmışdır. Səsvermə nəticəsində səs çoxluğu ilə Ayaz Rüstəmov sədr seçilmişdir.^[68]

Ayaz Rüstəmov rəhbərliyində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2006-cı il təkrar parlament seçkilərinə 5 namizədlə qatılmışdır. Lakin mandat qazana bilməmişdir.^[69]

Ayaz Rüstəmov rəhbərliyində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2006-cı il təkrar, yeni və əlavə bələdiyyə seçkilərinə qatılmışdır. Seçkilərin nəticəsində 8 partiya üzvü bələdiyyə üzvü seçilmişdir.^[70]

2007-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan Demokrat Partiyası, Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, Azərbaycan Tərəqqi Partiyası, Müsavat Partiyası və Azərbaycan Naminə İctimai Forumu tərəfindən "beşlər" adlanan məşvərət qurumu yaradılmışdır.^[71] Daha sonra bu quruma Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası da qatılmış və qurum "Altılar" adı almışdır, lakin ASDP noyabr ayında qurumdan ayrılmışdır.^[72] Qurum yenidən mediada "beşlər" adlanmışdır.^[73]

Lakin Ayaz Rüstəmov uzun müddət bu vəzifədə qala bilməmişdir. 2008-ci il prezident seçkilərindən əvvəl, 25 dekabr 2007-ci ildə Ayaz Rüstəmov səhhəti ilə əlaqədar sədrlikdən istefa vermişdir.^[74][75]

2007-ci ilin dekabr ayında partiya sədri Ayaz Rüstəmovun istefa verməsindən sonra partiyanın baş katibi Fuad Muxtarov sədr əvəzi vəzifəsinə seçilmişdir.^[76] Onun sədrlik etdiyi müddətdə keçirilmiş 2008-ci il prezident seçkilərində partiyanın namizəd irəli sürməməsi qərara alınmışdır. 2008-ci ilin yanvarında Azərbaycan Tərəqqi Partiyasının ATA Blokunu təsis edərək "Beşlər"-dən çıxması ilə qurum "Dördlər" adlanmışdır.^[77] Sentyabr ayında isə qurumun fəaliyyəti dayandırılmışdır.^[78] 2009-cu il bələdiyyə seçkilərinə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 35 namizədlə qatılmışdır.^[79] Partiyanın namizəd göstərdiyi şəxslər üzv seçilməsə də, şəxsi təşəbbüsü ilə namizəd olan 15 şəxs bələdiyyə üzvü seçilmişdir.^[80]

Fuad Muxtarov bu vəzifəni partiyanın X Qurultayınadək davam etdirmişdir.^[81]

2007–2010-cu illərdə qurultay tərəfindən seçilməmiş, müvəqqəti oladaq sədr vəzifələrini icra edən Fuad Muxtarov tərəfindən idarə edilən partiya 10 iyul 2010-cu ildə Bakıda X Qurultayını keçirmişdir. Qurultaya partiyanın 64 şəhər və rayon təşkilatından 237 nümayəndə seçilmiş, onlardan 201-i qurultayda iştirak etmişdir.^[82] 2010-cu ilin əvvəlində partiyanın Nərimanov Rayon Təşkilatının sədri Ələddin Əsgərov, Goranboy Rayon Təşkilatının sədri Fəqan Məhərrəmli və təbliğ və təşviqat üzrə katibi Əli Orucov sədrliyə iddialarını irəli sürsə də, qurultayda mənzərə fərqli olmuşdur.^[81] Belə ki, sabiq Azərbaycan Demokrat Partiyası üzvü, sabiq deputat, Mərkəzi Seçki Komissiyasının sabiq üzvü Yusif Bağırzadə 5 aprel 2010-cu ildə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasına üzv olmaq üçün ərizə ilə müraciət etmiş, 9 aprel 2010-cu ildə üzvlüyə qəbul olunmuşdur.^[83] O, 10 aprel 2010-cu ildə sədr əvəzi Fuad Muxtarov tərəfindən beynəlxalq əlaqələr üzrə katib vəzifəsinə təyin olunmuşdur.^[84] Kütləvi İnformasiya Vasitələrində Yusif Bağırzadənin partiya sədri seçilmək üçün partiyaya üzv olduğu iddia edilsə də, o bu iddaları yalanlamışdır.^[85] Lakin Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının X Qurultayında Yusif Bağırzadə sədrliyə namizəd göstərilmişdir. O, tək namizəd olaraq 201 qurultay nümayəndəsindən 193 leyhinə, 2 əleyhinə səs alaraq partiyanın sədri seçilmişdir.^[86]

Yusif Bağırzadə sədr seçildikdən sonra 2010-cu il parlament seçkilərinə hazırlığa başlamışdır. Belə ki, partiya müstəüil olaraq seçkilərə qatılma qərarı almış və 11-i partiya üzvü olmaqla 19 şəxsin deputatlığa namizədliyi irəli sürmüşdür.^[87][88] Seçkilərdə ümumilikdə 23,141 (0.89%) səs toplayan partiya mandat qazana bilməmişdir. Səs çoxluğuna görə partiya hakim Yeni Azərbaycan Partiyası, Müsavat Partiyası, Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası, Ana Vətən Partiyası, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasından sonra 8-ci sırada qərarlaşsa da, seçkilər majoritar üsulla keçirildiyi üçün mandat qazana bilməmişdir.^[89]

Seçki nəticələrinə etiraz olaraq müxalifət "İctimai Palata" adlı qurum təsis etdi və Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası da bu quruma üzv oldu. Lakin 1 il sonra, 2011-ci ildə partiya bu qurumdan ayrıldı.^[90]

Yusif Bağırzadənin sədrliyi dövründə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası iqtidarın başlatdığı yeni iqtidar-müxalifət dialoqlarında iştirak etmiş, prezidentin köməkçisi Əli Həsənovun rəhbərliyində keçirilmiş bir neçə görüşdə iştirak etmişdir.^[91]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2013-cü il prezident seçkilərindən öncə, mart ayında partiyanın XI Qurultayını keçirərək prezidentliyə namizəd seçməyi planlaşdırmışdı.^[92] Lakin partiya daha sonra seçkilərdə iştirak etməmək qərarı almışdır.^[93]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2014-cü il bələdiyyə seçkilərində partiya olaraq qatılmama qərarı alsa da, üzvlərinə sərbəstlik tanımışdır.^[94]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2015-ci il parlament seçkilərinə müstəqil şəkildə qatılma qərarı almış və 12 şəxsin deputatlığa namizədliyini irəli sürmüşdür. Lakin seçkilərə 1 ay qalmış, 7 oktyabr 2015-ci ildə və partiyanın qurultayının keçirilməsi ərəfəsində partiyanın sədri Yusif Bağırzadə həm sədrlikdən, həm də üzvlükdən səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə istefa vermişdir.^[95] 2015-ci il parlament seçkilərində Qarabağ Blokunun üzvü olan Azərbaycan Demokrat Partiyası digər üzv Azərbaycan Ümid Partiyası ilə bərabər Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası ilə əməkdaşlıq planlasa da, bu gerçəkləşməmişdir.^[96]

Yusif Bağırzadənin istefasının ardından partiyanın baş katibi Arzuxan Əlizadə müvəqqəti olaraq sədr seçilmişdir. 2015-ci parlament seçkilərinə Arzuxan Əlizadə rəhbərliyində qatılan partiya 10,526 (0.37%) səs toplasa da, mandat qazana bilməmişdir.^[97]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2018-ci il prezident seçkilərində iştirakdan imtina etmişdir.^[98] Həmçinin, partiya Siyasi Şurası 13 oktyabr 2019-cu ildə 2019-cu il bələdiyyə seçkilərində partiya olaraq iştirak qərarı almasa da, üzvlərinə sərbəstlik tanımışdır.^[99]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2020-ci il parlament seçkilərində iştirakla bağlı 10 dekabr 2019-cu il tarixli Siyasi Şura iclasında qərar almış və 11 şəxsin deputatlığa namizədliyini irəli sürmüşdür.^[100] Lakin onlardan sadəcə 7-si seçki prosesinə qoşula bilmiş və ümumilikdə 3777 səs toplamışdırlar. Namizədlərdən ən çox səs toplayan 1571 səs ilə 25 saylı Nizami ikinci seçki dairəsi üzrə deputatlığa namizəd Məmmədəli Səfərov olmuş,^[101] ən az səs toplayan isə 91 səslə 15 saylı Yasamal birinci seçki dairəsindən deputatlığa namizəd, partiya katibi Elşən Mustafayev olmuşdur.^[102] Partiya seçki nəticələrinə etiraz etmiş və namizədlərin etiraz protokoluna imza atmışdır.^[103]

16 avqust 2020-ci ildə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının XI Qurultayı onlayn şəkildə "Zoom" platforması üzərindən keçirilmişdir. Qurultayda alternativsiz namizəd olaraq Arzuxan Əlizadə partiyanın yeni sədri seçilmişdir.^[104]

Parlament seçkiləri sonrasında Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının əvvəlcə sədr əvəzi, sonra isə sədri Arzuxan Əlizadə iqtidarın başlatdığı yeni iqtidar-müxalifət dialoqları çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsinin müdiri Ədalət Vəliyevlə bir neçə dəfə görüş keçirmişdir.^[105] Bu görüşlərdən sonuncusu 11 may 2022-ci ildə baş tutmuşdur.^[106]

"Siyasi partiyalar haqqında" qanunun qəbulundan sonra siyasi partiyalar üçün siyasi partiyaların yenidən dövlət qeydiyyatına alınması prosesi başladıldı. Bu proses çərçivəsində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 5 min üzvünün siyahısını Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etdi, lakin iyul ayında siyahıda olan problemlər səbəbi ilə nazirlikdən rədd cavabı gəldi və partiyaya 1 ay müddət verildi.^[107] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası üzv reyestrini nəzərdən keçirərək yenidən nazirliyə göndərmiş və partiya 8 sentyabr 2023-cü ildə yenidən dövlət qeydiyyatına alınmışdır.^[1]

Yenidən qeydiyyatın ardınca Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası yeni qanuna əsasən nizamnamə və məramnaməyə müvafiq dəyişikliklər üçün 25 noyabr 2023-cü il tarixinə növbədənkənar qurultay çağırmışdır.^[108] Qurultayda nizamnaməyə edilən dəyişikliklərə əsasən əvvəllər qurultayda seçilmiş Mərkəzi Şura tərəfindən seçilən Siyasi Şura bundan sonra birbaşa qurultay tərəfindən seçiləcəkdir. Partiyanın şəhər və rayon təşkilatlarının sədrlərinin Siyasi Şura tərəfindən təsdiqi haqqında dəyişiklik də yeni nizamnamədə yer tapmışdır. Həmçinin, Mərkəzi Şuranın adı Ali Məclis olaraq dəyişdirilmişdir.^[109]

Seçki Məcəlləsi və Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əsasən son seçkidən 7 il sonra, yəni 2025-ci ildə növbəti prezident seçkilərinin keçirilməsi gözlənilirdi,^[110] lakin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin imzaladığı 7 dekabr 2023-cü il tarixli sərəncamla Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkiləri günü 7 fevral 2024-cü il olaraq təyin olunub.^[111] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Siyasi Şurası 15 dekabr 2023-cü ildə növbədənkənar prezident seçkilərində iştirak etməməklə bağlı qərarını açıqlamışdır. Şura 2024-cü ildə bələdiyyə seçkilərinin reallaşacağını, eləcə də 2025-ci ildə növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, həmçinin, referendum keçirilməsi ehtimalını nəzərə alaraq partiya resurslarının növbəti ildə məhz bu istiqamətlərə istifadə edilməsini məqsədəuyğun hesab etmişdir. Bununla belə partiya üzvlərinin bəziləri seçkilərdə müşahidəçi kimi iştirak edəcəyi açıqlanmışdır.^[112].

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2024-cü ildə keçirilən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə növbədənkənar seçkilərdə iştirak haqda qərar verməsə də, 30 saylı Naxçıvan şəhər seçki dairəsi üzrə Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Ali Məclisinin sədri Rəşad Bayramov şəxsi təşəbbüslə deputatlığa namizəd olmuşdur.^[113][114]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2024-cü il növbədənkənar parlament seçkilərində əvvəlcə partiya tərəfindən 12 nəfərin, şəxsi təşəbbüslə isə 2 partiya üzvünün namizədliyinin irəli sürdüyünü açıqlasa da,^[115] yekuda 11 nəfərin deputatlığa namizədliyini irəli sürmüşdür.^[116] Onlardan 8-nin namizədliyi qeydə alınmışdır.^[117] İlkin nəticələrə əsasən 27 saylı Sabunçu II seçki dairəsi üzrə sədr Arzuxan Əlizadə deputat seçilmişdir.^[118][119] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 2 sentyabrda seçkilərin açıq rəqabət şəraitində keçirildiyi ilə bağlı bəyanat yaymışdır.^[120] Beləliklə, AMİP 23 il sonra yenidən parlamentdə təmsilçilik hüququ qazandı.

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasında XI qurultayadək sıra ilə qurultay, qurultayın seçdiyi sədr, qurultayın seçdiyi Mərkəzi Şura, Mərkəzi Şura üzvlərinin öz aralarından seçdiyi Siyasi Şura, sədrin təyin etdiyi katiblik və qurultayın seçdiyi Mərkəzi İntizam Komissiyası səlahiyyət sahibi idi.^[121] XI Qurultayda partiyanın katiblik postu ləğv olunaraq sədr müavinliyi postu ilə əvəzləndi.^[104] XII Qurultayda isə Mərkəzi Şuranın adı Ali Məclis olaraq dəyişdirildi və Siyasi Şuraya üzvlərin seçilməsi hüququ birbaşa qurultaya təhvil verildi.^[109] Hal-hazırda AMİP Ali Məclisinin sədri Rəşad Bayramovdur.^[122]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Gənclər Təşkilatının ilk sədri Əli Əliyev olmuşdur.^[124] 1999–2003-cü illərdə quruma Elşən Mustafayev,^[125] sonra Rəşad Bayramov,^[126] daha sonra Nicat Cavanşir,^[127] 17 oktyabr 2011-ci il tarixindən 15 aprel 2013-cü il tarixinədək isə Afsəddin Nəbiyev^{[128][129][130]} rəhbərlik etmişdir. 15 aprel 2013-cü ildə Etibar Məmmədovun oğlu Ayxan Etibaroğlu qurumun sədri seçilmişdir.^[131]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası Gənclər Təşkilatı 1997-ci il tarixindən Beynəlxalq Gənc Demokratlar İttifaqının üzvüdür.^[127]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Qadınlar Təşkilatının ilk sədri, ilk İdarə Heyətinin üzvü Şərqiyyə Ələkbərova olmuşdur.^[132] Təşkilatın 3 noyabr 2011-ci il tarixli konfransında Aminə Vəliyeva Qadınlar Təşkilatının sədri seçilmişdir.^[133]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının baş qərargahı 2001-ci ilədək Binəqədi rayonunda Heydər Əliyev parkında yerləşən, hal-hazırda Binəqədi Rayon Məhkəməsinin istifadəsində olan 2700 kvadratmetrlik binada yerləşmişdir. Partiya həmin ildən Nəsimi Rayon Təşkilatının binasında fəaliyyət göstərməyə başlayıb.^[135] Məsələ ilə bağlı bir neçə dəfə iqtidara müraciət edilsə də,^[136] müraciətlər nəticəsiz qalmışdır.^[137]

Uzun müddət qərargahsız fəaliyyət göstərdikdən sonra 15 dekabr 2020-ci ildə Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti tərəfindən Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasına qərargah ayrılmış və qərargahın açarları sədr Arzuxan Əlizadəyə təqdim edilmişdir.^[138] Qərargah "Lider TV"yə aid olmuş binada Yasamal rayonu, Şəfaət Mehdiyev küçəsi 177 ünvanında 15-ci mərtəbədə yerləşir. Bu binada dövlət tərəfindən 10-dan çox partiyaya qərargah verilmişdir.^[139]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası 1995-ci ildən Beynəlxalq Demokratlar İttifaqı ilə əməkdaşlıq etməkdədir. Partiya 1999-cu ilin may ayından Beynəlxalq Demokratlar İttifaqının tam hüquqlu üzvü olmuşdur.^[34]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası, həmçinin, Avropa Parlamentində mövcud olan Avropa Xalq Partiyası ilə əməkdaşlıq etməkdədir. Partiya, həmçinin, Xristian Demokrat İttifaqı, İspaniya Xalq Partiyası, İsveç Moderat Partiyası və Vahid Milli Hərəkat Partiyası ilə də müttəfiqlik etməkdədir.^[104]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının Məramnaməsinə əsasən partiya istiqlalçılıq, Azərbaycançılıq, milliyətçilik, milli dövlətçilik, hürriyətçilik və öncüllük prinsiplərinə sahibdir. Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası sinfi, zümrəvi və sosial ayrı-seçkiliyi rədd edir, millət və vətən birliyini təmin edə biləcək fikir, hiss və peşə ümumiliyini məqsəd sayır.^[140] Partiya ideoloji spektrda mərkəz-sağ mövqedən çıxış edir.^[141]

Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının emblemi səsvermə ilə partiyanın təsis qurultayında seçilmişdir. Əməkdar rəssam Zaur Kantemirovun həmmüəlifi olduğu emblem dairə şəklində, qalxan formasında və Azərbaycan bayrağı rənglərini daşıyır. Nazim İmanov rənglərin bayraqdan götürüldüyünü, ağ rəngin isə paklığı ifadə etdiyini açıqlamışdır. Emblemdəki ox partiyanın daşıdığı mühüm prinsipi özündə əks etdirir. Bunlar vətənçilik (azərbaycançılıq), hürriyyətçilik, milli dövlətçilik, milliyyətçilik, öncüllük-müasirlik və istiqlalçılıqdır. Birinci qurultayadək emblemin ilkin versiyasında qılınc işarəsi olsa da, daha sonra bu aypara ilə əvəzlənmişdir. Qurultayda ağ fonda "Azərbaycan MİP" yazan, qırmızı ay-ulduzlu, məşəl formasında sarı rəngdə nöqtəsi əvəzinə dalğalanan üçrəngli bayraq olan "İ" hərfi yazılmış alternativ emblem də seçilmişdir.^[13]

Partiyanın bayrağı ağ ipək parçanın üzərində qeyd olunan emblemin əksindən ibarətdir.^[142]

• Tahirə Allahyarova, Fərhad Məmmədov. Azərbaycanda siyasi partiyalar: Seçkidən seçkiyə (PDF). Bakı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi. 2010. Arxivləşdirilib 2022-07-06 at the Wayback Machine

•   Vikianbarda Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası ilə əlaqəli mediafayllar var.
• amip.az — Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının rəsmi saytı