Manqup - Wikipedia

Manqup - Wikipedia - Haqqında Məlumat

Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz.

Manqup (ukr. Мангуп, krımtat. Mangup, Мангуп) — Bağçasaray rayonu ərazisində mövcud olmuş şəhər-qala. Tarixi adı Baba-Dağ olmuşdur. Feodoro knyazlığınln paytaxtı olmuşdur. Sonradan türk qalasına çevrilmişdir. Dağ hündürlüyü 250 m olan vadidə yerləşir. Dağın hündürlüyü 583 metr təşkil edir. Platosunun sahəsi 90 ha-dır. Qalada iki bulaq vardır. Onlar müvafuq olaraq Kişi və Qadın bulağı olaraq adlanır. 1975-ci ildə qala ərazisində Maqup təbiət qoruğu təşkil edilmişdir.

Təbiəti

redaktə

Manqup-Qala Baba-Dağın platosunda yerləşir. Ən hündür zirvəsi 583 metrdir. Bir tənha dağ olaraq cənub yamacı sıldırımlıdır.

Tarixi

redaktə

B.e.ə I min illikdən tavr qəbilələri ərazidə məskən salmışlar. Burada Arilərə xass katakomba qəbrlər buna sübutdur. Onlar bura Manqup adını vermişlər^[1]
III—IV əsrlərdə manqup platosunu skiflər tutmuşlar.
IV—V əsrlərdə platoya Alanlar və Qotların köçü olmuşdur.
V əsrdə burada ilk müdafiə tikililəri meydana gəlmişdir. Bura Doros adlanır. Dori dövləyinin paytaxtı olur.
VII əsrin sonları Xəzər xaqanlığı Dorosu ələ keçirir. Şəhətdə Xəzər qarnizonu yerləşdirilir. Şəhərin işğalı antixəzər üsyanlarına səbəb olmuşdur.
XIII — XV əsrlərdə Feodoro knyazlığının paytaxtı olur. Onlar Krımın cənub-qərbini nəzarətində saxlayırdı. Şəhərin özünü isə Feodoro adlandırılırdı. Bu dövrə aid müdafiə tikililəri və suni mağaraları bu gündə müşahidə etmək olar.
1475-ci ildə yarımaylıq mühasirədən şəhər və knyazlıq Osmanlı İmperiyanın nəzarətinə keçmişdir. Türklər şəhərdə qala inşa edərək adını Manqup-Qala olaraq dəyişdirmişlər. 1774-cü ildə Kadılığın mərkəzi olmuşdur.
1774-cü ildə türk qoşunları qalanı tərk etmişlər.
1790-cı ildə Manqup onun son sakinləri olan karaimlər tərəfindən tərk edilmişdir. Tabana-Dərə ərazisində bu gündə karaimlərə aid qəbrsanlıq qalmışdır.

Tanınmış sakinləri

redaktə

Dmitriy — Feodoronun ilk sahibi, 1362-ci ildə baş vermiş Mavi sular döyüşünün iştirakçısıdır^[2].
Mariya Manqupskaya (?-1477) — Feodoro şahzadəsi III Böyük Stepanın 17-ci həyat yoldaşı^[3],
Qotlu Mariya — Feodoro şahzadəsi, Trapezund imperatoru Böyük Komninin həyat yoldaşı^[4].
Kasian Qrek (dünyaya Konstantin kimi tanınır), Manqup knyazı^[5].

Ədəbiyyat

redaktə

Бармина Н. И. Археологическое изучение Мангупской базилики в 1850–1930-е гг. (источниковедческий аспект) // Античная древность и средние века. — Екатеринбург: [Изд-во Урал. ун-та], 2009. — Вып. 39: К 60-летию д. и. н., профессора В. П. Степаненко. — С. 409–422.
Герцен А. Г. Октагональная церковь Мангупской цитадели по данным археологических исследований 1997–1999 гг.: планировка, стратиграфия, хронология / А. Г. Герцен, В. Е. Науменко // Античная древность и средние века. — Екатеринбург: [Изд-во Урал. ун-та], 2009. — Вып. 39: К 60-летию д. и. н., профессора В. П. Степаненко. — С. 423–466.

İstinadlar

redaktə

↑ Трубачёв О.Н. Indoarica в Северном Причерноморье: Реконструкция реликтов языка. Этимологический словарь. М.: "Наука", 1999, с. 255.
↑ Густинская летопись // Полное собрание русских летописей. — Т. 2. — СПб., 1843. — С. 350.
↑ "Правящий дом Феодоро". 2022-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-06.
↑ .The Chronicle of Michael Panaretos records the marriage in Nov 1429 of "the empress lady Maria from Gothia, the daughter of Alexios from Theodoro Arxivləşdirilib 2015-05-20 at the Wayback Machine
↑ КАССИАН ГРЕК (КОНСТАНТИН МАНГУПСКИЙ), ПРЕПОДОБНЫЙ http://www.ferapontovo.ru/index.php3?id=313 Arxivləşdirilib 2021-04-13 at the Wayback Machine

Mənbə

redaktə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/?q=Manqup&oldid=7013947"