Trias Dovru - Wikipedia

Trias dövrü (trias) — Mezozoy erasının ilk dövrü. Perm dövründən sonra və Yura dövründən əvvəl olub. 250 milyon il əvvəl başlayıb və 200 milyon il əvvəl başa çatıb. Həmin dövrə aid olan suxur layları trias sistemi adlanır. Trias dövründə səbəbi bilinməyən məhv olma baş verib.

Trias dövrü - Mezozoy erasının birinci geoloji dövrü; 45-47 mln il davam etmişdir. Trias dövrü əvvəllərində platformalar, demək olar ki, tamamilə quruya çevrilmiş, dəniz, hətta ayrı-ayrı geosinklinalların bəzi hissələrindən çəkilmişdir. Erkən trias epoxasının ortalarında dəniz geosinklinalların hamısını yenidən örtmüş, habelə Sakit okeanın ətraf əyalətlərində bir çox kənar dənizlər əmələ gəlmişdir. Gec trias epoxasında maksimum həddə çatan transqressiya bütün geosinklinalları basmış və bəzi ərazilərdə platformaları da tutmuşdur. Tetis vilayətindən Qondvana hüdudlarına uzanan böyük bir körfəz əmələ gəlmiş və sonralar bu körfəz geniş bir boğaza çevrilərək, nəhəng qitəni 2 hissəyə bölmüşdür. Orta Trias epoxasında Şimal Qafqazda, Yaponiya və Çində tektonik hərəkətlər qeyd edilir. Gec trias epoxasında Şimal-Şərq Çində, Dobrucda, Şimal Amerika, Cənub Afrika (Kap dağları), Qafqazda, Uzaq Şərqdə, Transbaykal əyalətində intensiv hərəkətlər baş vermişdir. Vulkanizm Sakit okeanın kənar sahələrində (Sibir platforması, Kordilyerlər, And dağları) qeyd edilir. Trias dövrü üçün həm dəniz və həm də quru faunasının yeniləşməsi səciyyəvidir. Eyni zamanda, paleozoy faunasının az saylı nümayəndələri (spiriferidlər, tabulatalar, bəzi ikitayqabıqlılar və b.) yaşamışdır. Fəqərəsizlər içərisində ammonoidealar ən çox nümayəndələri olan qruplar olmuşlar. İlk dəfə belemnitlər meydana gəlmiş, altışüalı mərcanlar, braxiopodlardan-rinxonel¬lid¬lər və terebratulidlər, dərisitikanlılar¬dan düz dəniz kirpiləri hakim mövqe tutmuşdur. Fəqərəlilər sürünənlərlə, əsa¬sən kərtənkələçanaqlı çox iri dinozavrlarla təmsil olunmuşdur. Suda yaşayan ilk sürünənlər-ple¬ziozavrlar və ixtiozavrlar meydana gəlmişdir. Steqosefalların trias üçün səciy¬yəvi olan çox iri və ixtisaslaşmış formaları dövrün sonlarında qırılıb məhv olmuşdur. İlk məməlilər-(yumurt¬layan), ehtimal ki, kisəlilərə aid kiçik formalar meydana gəlmişdir. Trias dövrü 3 paleozocoğrafi vilayət ayrılır: Tetis və ətraf dənizləri əhatə edən Aralıq dənizi vilayəti; Asiya və Amerikanın şimal hissələrini əhatə edən Boreal vilayəti və Şimal və Cənub Amerikanın qərb hissəsi, Avstraliya və süxur daxil olduğu Sakit okean vilayəti. Trias dövrü bitki aləmi tədricən paleozoy elementləri tənəzzülə uğrayır, əsil ayıdöşəyilər, tsikadofitlər, kinko və iynəyarpaqlı bitkilər meydana gəlir. Anqara və Qondvana vilayətlərinin gec paleozoy florasındakı fərqlər triasda silinir və bu bitkilər tədricən tənəzzülə uğrayır.