Tupolev Tu 154 - Wikipedia

Tu 154 Aeroflotda xidmət göstərən köhnə Tu 104 təyyrələrinin yerini doldurmaq üçün dizayn olunmuşdur. Aeroflot sovet təyyarə konsturktorlarından 16-18 ton yük daşıma qabiliyyətli, 2500–4000 km mənzil, operativ sürəti 900 km/saat və ya 6 ton yük daşıma 7000 km-ə qədər mənzil, 850 km/saat uçuş sürətinə sahib yeni bir model dizaynı tələb etdi. Dizayn olunan təyyarənin tam yüklə 2500 metrlik zolaqdan qaxış edə bilməsidə digər şərtləri olmuşdur.

• Ekipaj: 3-4 (kapitan-pilot, 2-ci pilot, bort-mühəndis, naviqator)
• Sərnişin tutumu: 114-180 nəfər
• Uzunluq: 48.0 m (157 ft)
• Qanad uzuluğu: 37.55 m (123 ft 3 in)
• Hündürlük: 11.40 m (37 ft 5 in)
• Qanad sahəsi: 201.5 m² (2,168 ft²)
• Boş çəkisi: 55,300 kq (122,075 lb)
• Maksimum qalxış çəkisi: 102,000 - 104,000 kq (225,165 - 229,580 lb)
• Güc qurğusu: 3× Soloviev D-30KU-154 turbofan

• Maksimum sürət: 950 km/s (510 kn, 590 mph)
• Mənzil: Maksimum qalxış çəkisi ilə : 3,900 km (5,200 km 164 sərnişin və baqajla) (2,000 NM, 2400 mi)
• Maksimum yanacaq ilə: 6,600 km (3,600 NM, 4,100 mi)
• Xidmət hündürlüyü: 12,100 m (39,700 ft)

• 19 fevral 1973. Tu-154-ün ilk qəzası. Moskvadan qalxan təyyarə Praqa aeroportuna enərkən uçuş zolağına 470 metr qalmış qəzaya uğrayıb. Göyərtədəki 100 nəfərdən 66-sı həlak olub.
• Həmin il keçmiş SSRİ-də iki Tu-154 təlim vaxtı qəzaya uğrayıb. Təyyarələrdə sərnişin olmadığı üçün tələfat az olub.
• 30 sentyabr 1975. Budapeştdən qalxan təyyarə Beyruta enərkən dənizə düşüb, göyərtədəki 66 nəfərin hamısı həlak olub.
• 1 iyul 1976. Ekvatorial Qvineyada dağa çırpılan təyyarədə 46 nəfər həlak olub.
• 1 mart 1983. Orenburqda kobud eniş edən təyyarə yararsız hala düşüb. 161 sərnişindən heç biri xəsarət almayıb.
• 7 iyul 1980. Almatıdan qalxan təyyarə güclü külək nəticəsində qəzaya uğrayıb, göyərtədəki 181 nəfərdən heç kəs xilas olmayıb.
• 16 noyabr 1981. Norilsk şəhərinə enən təyyarə pilotun səhvi ucbatından zolaqdan kənara enib, 167 nəfərdən 99-u həlak olub.
• 11 oktyabr 1984. Dispetçerin xətası üzündən təyyarə Omsk aeroportunda avtomobillə toqquşub, 179 nəfər həlak olub
• 23 dekabr 1984. Hidrosistemin və mühərrikin sıradan çıxması nəticəsində qəza baş verib, 110 nəfərin hamısı həlak olub
• 10 iyul 1985. Tu-154-ün ən böyük qəzası. Həddən artıq yüklənmiş təyyarə Özbəkistanın Uçquduq şəhərinə enmək üçün kəskin ştopor edib. İdarəetməni itirən təyyarə yerə çırpılıb, göyərtədəki 200 nəfərin hamısı həlak olub
• 8 fevral 1993. Tehran yaxınlığında qırıcı ilə toqquşan təyyarədə 131 nəfər və qırıcıdakı 2 pilot həlak olub.
• 3 yanvar 1994. Hidrosistemin dayanması səbəbindən İrkutskda təyyarə qəzaya uğrayıb, 125 nəfər həlak olub
• 6 iyun 1994. Normadan artıq yüklənən təyyarə Çinin Sian əyalətində havada ikiyə bölünüb. 160 nəfər həlak olub
• 7 dekabr 1995. Xabarovskda qəzaya uğrayan təyyarədə 98 nəfər həlak olub.
• 29 avqust 1998. Pilotun xətası nəticəsində Norveçin Lonqir əyalətinə enən təyyarə dağa çırpılıb, 141 nəfərin hamısı həlak olub.
• 13 sentyabr 1997. Namibiyada başqa təyyarə ilə toqquşan Tu-154-də 24 nəfər həlak olub.
• 15 dekabr 1997. Şarjada enərkən təyyarə uçuş zolağından çıxıb, 91 nəfər həlak olub.
• 24 fevral 1999. Çinin Quançjou əyalətinə enərkən təyyarə sıradan çıxıb, 61 nəfər həlak olub.
• 3 iyul 1997. Pilotun xətası üzündən İrkutska enən təyyarədə 145 nəfərin hamısı həlak olub.
• 4 oktyabr 2001. Ukraynanın hava hücumundan müdafiə qüvvələri təlim zamanı səhvən mülki təyyarəyə atəş açıb. Təyyarədəki 78 nəfərin hamısı Qara dənizdə can verib.
• 12 fevral 2002. İran Hava Yollarına məxsus təyyarə Xürrəmşəhrə enərkən qəzaya uğrayıb, 119 nəfər həlak olub.
• 1 iyul 2002. Almaniyada dispetçerin xətası üzündən Tu-154 başqa təyyarə ilə toqquşub, 60 nəfər həlak olub.
• 22 avqust 2006. Rusiyaya məxsus “TU 154” təyyarəsi Peterburq-Anapa reysi ilə uçarkən Donetskdə qəzaya uğrayıb və 170 nəfər ölüb.
• 15 iyul 2009. Qəzvindən qalxan təyyarə 15 dəqiqə sonra qəzaya uğrayıb, 168 nəfər həlak olub.
• 10 aprel 2010. Smolenskdə Polşa prezidentinin təyyarəsi duman nəticəsində qəzaya uğrayıb, 132 nəfər həlak olub.