Sahmat Uzre Dunya Cempionlari - Wikipedia
İlk rəsmi şahmat üzrə dünya çempionu Vilhelm Steynits 1886-cı ildə olub. 1948-ci ildən dünya birinciliyi uğrunda matçların təşkili ilə Beynəlxalq şahmat federasiyası (FİDE) məşğul olmağa başlayıb
.jpg)
1993-cü ildə FİDE arasında ixtilaf nəticəsində Harri Kasparov Professional Şahmat Assosiasiyası (PŞA) təşkil etdi. Buna cavab olaraq FİDE onu dünya çümpionu statusunundan məhrum edir, şahmat tacını digər iddiaçılar arasında yarış keçirərək yeni çempionu təyin edir. Bölünmə nəticəsində iki dünya çempionu peyda olur: Harri Kasparov — PŞA versiyasına əsasən və Anatoli Karpov, FİDE tərəfindən keçirilən turnirin qalibi kimi.
2006-cı ildə FİDE-yə görə çempion Veselin Topalov və PŞA-ya görə çempion Vladimir Kramnik arasında birləşmə matçı keçirilir nəticədə, Kramnik mütləq çempion kimi müəyyənləşir.
Hazırkı dünya çempionu 2013-cü ildən Maqnus Karlsendir.
1886-cı ilə qədər ən güclü şahmatçılar
redaktə"Şahmat üzrə dünya çempion" statusunu ilk dəfə Vilhelm Steynits 1886-cı ildə alıb. Buna baxmaraq bundan əvvəl də Qərbdə ən güclü sayılan şahmatçılar mövcud olub.
| Çempionluq illəri | Çempion | Həyat illəri | Ölkə |
|---|---|---|---|
| 1495-ci illər təxmini | Luis Ramires Lusena | təx. 1465 — təx. 1530 |  |
| 1560–1575 | Ruy Lopes de Sequra | təx. 1540 — təx. 1580 | |
| 1575–1587 | Ciovanni Leonardo di Bona | 1542–1587 |  |
| 1619–1634 | Joakino Qreko | 1600–1634 | |
| 1747–1795 | Fransua-Andre Danikan Filidor | 07.09.1726–31.08.1795 |  |
| 1820–1840 | Lui Şarl Mae de Laburdonne | 1785–13.12.1840 |  Fransa
|
| 1843–1851 | Hovard Staunton | təx. 1810–22.06.1874 | .svg){kind=small} Birləşmiş Krallıq
|
| 1851–1858,
1862–1866 |
Adolf Andersen | 06.07.1818–13.03.1879 | .svg) |
| 1858–1862 | Pol Morfi | 22.06.1837–10.07.1884 |  ABŞ
|
| 1866–1886 | Vilhelm Steynits | 14.05.1836–12.08.1900 | .svg) |
Qeyd etmək lazımdır ki, son üçündən başqa digərləri şərti olaraq ən güclüdülər buna səbəb XIX əsrin ortalarına qədər kifayət qədər çempionatlar keçirilmədiyinə görə ən yaxşı oyunçuların öz aralarında görüşməməyi bacarıqları obyektiv müqayisə edilə bilməməsini göstərir.
Çempionlar siyahısı
redaktə| № | Çempionluq illəri | Şəkli | Çempion | Ölkə | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886-cı ildən 1993-cü ilə qədər | ||||||||||
| 1 | 1886–1894 |  |
Vilhelm Steynits | | ||||||
| 2 | 1894–1921 |  |
Emanuel Lasker | .svg){kind=small} Almaniya imperiyası
| ||||||
| 3 | 1921–1927 |  |
Xose Raul Kapablanka |  Kuba
| ||||||
| 4 | 1927–1935
1937–1946 |
 |
Aleksandr Alyoxin |  Rusiya imperiyası
| ||||||
| 5 | 1935–1937 |  |
Maks Eyve |  Niderland
| ||||||
| 6 | 1948–1957
1958–1960 1961–1963 |
 |
Mixail Botvinnik |  SSRİ
| ||||||
| 7 | 1957–1958 |  |
Vasili Smıslov | SSRİ
| ||||||
| 8 | 1960–1961 |  |
Mixail Tal | SSRİ
| ||||||
| 9 | 1963–1969 |  |
Tiqran Petrosyan | SSRİ
| ||||||
| 10 | 1969–1972 |  |
Boris Spasski | SSRİ
| ||||||
| 11 | 1972–1975 |  |
Robert Fişer | ABŞ
| ||||||
| 12 | 1975–1985 |  |
Anatoli Karpov | SSRİ
| ||||||
| 13 | 1985–1993 |  |
Harri Kasparov | SSRİ
| ||||||
| 1993-cü ildən 2006-cı ilə qədər | ||||||||||
| FİDE-yə əsasən | PŞA-ya əsasən | |||||||||
| № | Çempionluq illəri | Şəkli | Çempion | Ölkə | № | Çempionluq illəri | Şəkli | Çempion | Ölkə | |
| 12 | 1993–1999 |  |
Anatoli Karpov | Rusiya
|
13 | 1993–2000 | |
Harri Kasparov | Rusiya
| |
| 14 | 1999–2000 |  |
Aleksandr Xalifman | Rusiya
| ||||||
| 15 | 2000–2002 | .jpg) |
Vişvanatan Anand |  Hindistan
| ||||||
| 16 | 2002–2004 |  |
Ruslan Ponomaryov |  Ukrayna
|
14 | 2000–2006 |  |
Vladimir Kramnik | Rusiya
| |
| 17 | 2004–2005 |  |
Rüstəm Qasımcanov |  Özbəkistan
| ||||||
| 17 | 2005–2006 |  |
Veselin Topalov |  Bolqarıstan
| ||||||
| 2006-cı ildən | ||||||||||
| 14 | 2006–2007 | |
Vladimir Kramnik | Rusiya
| ||||||
| 15 | 2007–2013 |
|
Vişvanatan Anand | Hindistan
| ||||||
| 16 | 2013 — i.z. | _cropped.jpg) |
Maqnus Karlsen |  Norveç
| ||||||
.svg){kind=small}
