Hindistan Pakistan Munasibetleri - Wikipedia

Hindistan–Pakistan münasibətləri — Hindistan Respublikası və Pakistan İslam Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər.

Hindistan–Pakistan münasibətləri
Pakistan  Hindistan
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İki dövlət arasındakı münasibətlər bir neçə tarixi və siyasi hadisələrə görə çox gərgin olmuşdur. Hər iki ölkə 1947-ci ilə qədər Britaniya Hindistanının tərkibində olmuşdur. Elə həmin il dövlətlərin müstəqillik əldə etməsindən sonra tərəflər arasında Kəşmir münaqişəsi başlamışdır. Əhalisinin əksər hissəsi müsəlmanlardan ibarət olan Şimali Hindistan və Pakistanı linqva franka (Pəncab və Hind dilləri) və Böyük Moğol İmperiyası dövründən miras qalmış oxşar mədəniyyətlər birləşdirirdi.

1947-ci ildə Britaniya Hindistanı parçalandıqdan sonra həmin ərazidə iki suveren dövlət olan Hindistan dominionu və Pakistan dominionunun əsası qoyuldu. Bu parçalanma 12.5 milyon insanın daimi yaşayış yerini dəyişməsi ilə nəticələndi. Müstəqillik əldə etdikdən qısa müddət sonra həm Hindistan, həm də Pakistan tərəfi özünü dünyəvi dövlət elan etdi. Sonradan Pakistanda İslam dini dövlət dini elan olunsa da, konstitusiya bütün dinlərə sitayiş edən insanlara azadlığı təmin edirdi.^[1]

Müstəqillik qazandıqdan sonra Hindistan və Pakistan arasında üç genişmiqyaslı müharibə, bir elan olunmamış müharibə və bir çox sərhəd toqquşmaları baş vermişdir. 1971-ci ildə baş vermiş Üçüncü Hindistan-Pakistan müharibəsi və Banqladeş istiqlal müharibəsi istisna olmaqla qalan bütün münaqişələrin mərkəzində isə Kəşmir məsələsi dayanırdı.

Müharibələrə baxmayaraq, iki dövlət arasındakı münasibətlərin normallaşdırılması məqsədilə bir neçə görüş baş tutmuşdur. Bu cür görüşlərə Şimla, Aqra və Lahor sammitləri daxildir. 1980-ci illərin əvvəllərindən etibarən Siaçen münaqişəsinin başlanması, 1989-cu ildə Kəşmir bölgəsinə edilmiş hücumlar, 1998-ci ildə hər iki tərəfin həyata keçirdiyi nüvə sınaqları və 1999-cu ildə baş vermiş Kargil müharibəsi münasibətləri daha da pisləşdirdi.^[2] 2001-ci ildə Hindistan Parlamentinə baş tutmuş hücum aktı iki dövləti nüvə müharibəsinin eşiyinə gətirdi.

2016-cı ilin sentyabrında Hindistanın nəzarəti altında olan Kəşmir bölgəsinin Uri şəhərində yerləşən hərbi bazaya edilən hücum nəticəsində 19 nəfər Hindistan hərbçisi həlak olmuşdur. Hindistan tərəfi bu hücumun Pakistanın dəstəklədiyi silahlı birləşmələr tərəfindən həyata keçirildiyini birtərəfli olaraq bəyan etsə də, Pakistan hökuməti bu ittihamı qəbul etməmişdir. 2016-cı ilin dekabr ayına olan məlumata əsasən təmas xəttindəki gərginlik davam edirdi.^[3][4]

2010-cu illərin əvvəllərində hər iki dövlətdə yeni hökumətin seçilməsi ikitərəfli münasibətlərin inkişaf etdirilməsinə şərait yaratmışdır.^[5] 2015-ci ilin noyabrında Hindistanın Baş Naziri Narendra Modi və Pakistanın Baş Naziri Nəvaz Şərif ikitərəfli əlaqələrin bərpa olunması barədə razılığa gəlmişdir.^[6]