Kozyatagi - Wikipedia

Kozyatağı, Kadıköy Mərmərə sahillərinin daxili hissələrində, 1970-ci illərə qədər əsasən kənd təsərrüfatı məqsədlə istifadə olunan və istifadə edilən bir yer, bir kənd sahə kimi mövcud olmuşdur. Dairənin bütövlükdə yapılaş-dığı zamanlara qədər havasının təmizliyi ilə tanınan Kozyatağı adının, yerdə bir vaxtlar bol miqdarda olduğu söylənən qoz ağaclarından gəldiyi güman edilir. Kozyatağı uzun müddət, ətrafındakı Erenköy və s. kənd məskunlaşmalar kimi yer yer bağ, bağ və bostanlarla dolu bir kənd təsərrüfatı ərazisi olaraq varlığını davam etdirmişdir. 1776 tarixli Kauffer Xəritəsində buradakı boş ərazilər görülür.

19-cu əsrin ikinci yarısından etibarən kəmər boylarında yeni məskunlaşmalar görünür və Kızıltoprak-dan Bostançıya qədər geniş ərazilər içində köşklər inşa edilərkən belə, Kozyatağı, olduqca içəridə qalması və dəmir yoluna uzaq olması səbəbindən, kənd təsərrüfatı ərazisi və tala xüsusiyyətini böyük ölçüdə saxlamışdır. XIX əsrin sonlarında Erenköy-Bağlarbaşı yolu ilə Zarafatcıl Küçənin Şəmsəddin Günaltay Prospekti ilə birləşdiyi nöqtədə sadə bir bazar və kiçik bir məskunlaşma nüve-si ortaya çıxmış və burada, 1985-ci ildə Şeyx Süleyman Həlim Əfəndi tərəfindən bir məscid inşa edilmişdir. XIX əsrin ikinci yarısında, Göztepe və Erenköy qədər olmasa da, Kozyatağı tək-tük köşklər inşa edildiyi, dövrün aparıcı rəhbərlərinin yerə yerləşdikləri görülür. Hassa Mirliva-sı Seyid Paşa, 1860-cı ildə İçərənköy-Kozyatağı-Səhrayıcedit yolu üzərində bir bulaq; II. Əbdülhəmid dövrü (1876–1909) maliyyə nazirlərindən Əhməd Rəşid Paşa da 1902-ci ildə bir başqa bulaq inşa etdirmişdir. Daxili Ruhu Memduh Paşa da bu dövrdə bir mülk tikdirərək Kozyatağı yerləşmişdir. Kozyatağı yerləşmiş digər bir tanınmış şəxs də 1897 Türk-Yunan Müharibəsinin Dömeke qəhrəmanı Qazi Ethem Paşadır. Bu gün səmtdə, öz adını və Dömeke adlarını daşıyan iki küçə var. XIX əsrin sonlarında kənd xarakterli digər yerləşmə nüve-si də, Kozyatağı şimalında ozamankı Üsküdar-İçerenköy yolu yaxınlığında ortaya çıxır. Daha şimalda isə, Nadir Ağa Tarlası kimi tanınan geniş ərazilər uzanır ki, bu ərazidə bir müddət sonra mərkəzi xəstəxana inşa edilmişdir.

1906-cı ildə, Kozyatağı 150 hektar genişlikdə ayrı bir məhəllə olub. Məhəllənin ilk muxtarı Süleyman Əfəndi Məscidi İmamı, Hafiz Həsən Naci Əfəndidir. Şehremaneti Kadıköy Kollegiyasının Sədri Cəlal Əsəd Arseven 1913-cü il tarixli Kadıköy Haqqında Tədqiqatı İcra adlı işinə görə, o tarixlərdə Kozyatağı 567-si kişi, 470-i qadın cəmi 1.037 nəfər yaşayır və 20 dükan var. 1910da keçirilən səhiyyə daramasına görə də Kozyatağı Kadıköydə yoluxucu xəstəliyə rast gəlinməyən tək məhəllədir.

Kozyatağı 1970-ci illərə qədər genişmiqyaslı bir yapılaş-mağın görülmədiyi olduqca dəyişməz bir mekansal quruluşa malik olmuşdur. 1973-cü ildə 15 iyul Şəhidlər Körpüsü və avtomobil yolunun xidmətə daxil olması ilə Kadıköy bir məskunlaşma sahəsi olaraq cazibəsinin artması və 1972 tarixli Erenköy-Bostancı Zonalaşdırma Yenidənqurma Planı ilə də quruluş tıxaclarının artırılması nəticəsində, Kozyatağı bölgəsi də Göztepe və Sahrayıcedit kimi səmtlərlə birlikdə intensiv yapılaş-mağa səhnə olmuşdur. Yüksək yapılaş-mağa icazə verilməsi, 1970-ci illərdən etibarən Kozyatağı toplukonut saytları və mənzillərdən ibarət olan çoxmərtəbəli və intensiv yapılaş-ma naxışı ortaya çıxarmışdır.

Kozyatağı 1989-cu ildə, D-100 Avtomobil Yolunu Fatih Sultan Mehmet Körpüsünə gedən O-2 Magistralına bağlayan Kozyatağı Qovşağı və çevreyolu əlaqəsinin xidmətə girişi böyük bir nəqliyyat rahatlığına qovuşub və xüsusilə də ofis və ticarət istifadələr üçün yeni, cəlbedici bir mərkəz olmuşdur. D-100 Avtomobil Yolu boyunca intensivləşən ofis binalarına əlavə olaraq Kozyatağı Qovşağı ətrafında da geniş yayılan mübadilə mərkəzləri inşa edilmişdir. Kozyatağı hazırda mənzil ağırlıqlı bir məskunlaşma olmasına qarşın, ticarət və ofis növü istifadələr üçün də Anadolu yaxasında, sürətlə yeni bir inkişaf mərkəzi halına gəlir.

XX əsrin əvvəlində əhali böyüklüyü baxımından Kadıköy 11 məhəlləsi arasında 9-cu sırada yer alan Kozyatağı, 2014 ili etibarilə 36.358 olan əhali Kadıköy 21 məhəlləsi arasında Göztəpədən sonra ən böyük 2-ci mahalledir. 1991-ci ilə qədər bugünkü 19 May Məhəlləsini də ehtiva edən Kozyatağı Məhəlləsi əhali artımı və sürətli yapılaş-ma görə ikiyə bölünmüş və 19 May məhəlləsi ortaya çıxmışdır.

Məhəllə 56 küçə və 4 caddədən ibarətdir. 3 Orta Məktəbi və 1 xüsusi təhsil müəssisəsi, həmçinin iki ədəd məscid vardır.

Kadıköy-Qartal metro xəttinin stansiyalarından biri olan Kozyatağı metrostansiyası, Yenisəhra ilə Bostançı stansiyaları arasında yer alır.

1. ↑ "Rapory" (#bad_url). Kozyatağı idari bölgesinin nüfusu. 15 iyul 2019.^{[ölü keçid]}
2. ↑ Coğrafi Numaralar, Geographic Numbers (türk.). Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu.