Nisa Turkmenistan - Wikipedia
Nisa və ya Parthaunisa — Türkmənistanın Aşqabad vilayətinin 18 km cənub-qərbində yerləşən Bagır kəndi yaxınlığında salınmış qədim bir şəhərdir. Nisa Parfiya mərkəzi administrasiyasının ilk mərkəzi kimi qəbul edilir.[3] Şəhərin əsasının I Arşak (e.ə. 250-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) tərəfindən qoyulduğu qəbul edilir. Nisadakı qalanın tikilmə məqsədi dəqiq olaraq məlum olmasa da, onun nekropol kimi istifadə edildiyi təxmin edilir.[4]
| Nisa | |
 | |
| Ölkə | |
|---|---|
| Tip | Mədəni |
| Kriteriya | (ii)[d][1], (iii)[d][1] |
| Keçid | 1242 |
| Daxil edilməsi | (qeyri-məlum sessiya) |
|
|
|
Nisa ərazisində aparılmış olan arxeoloji qazıntılar zamanı mühüm tikililər, türbələr və məbədlər, çox sayda yazılı sənədlər və talan edilmiş xəzinə aşkar edilmişdir. Bir çox Hellenistik sənət əsərləri ilə yanaşı, fars süjetləri (İran ədəbiyyatının və mədəniyyətinin müxtəlif mövzuları) və ya klassik mifoloji səhnələrlə bəzədilmiş çox sayda fil sümüyündən hazırlanmış ritonlar və sikkələr aşkar edilmişdir.
Nisanın adı daha sonralar Parfiya hökmdarı olan I Mitridat (e.ə. 171 - e.ə. 138) tərəfindən Mitradatkirt ("Mitridat qalası") olaraq dəyişdirilmişdir. Nisa e.ə. I əsrin birinci rübündə baş vermiş olan güclü bir zəlzələ nəticəsində tamamilə dağılmışdır. Nisa qalası 2007-ci ildə UNESCO tərəfindən Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmişdir.[5]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 http://whc.unesco.org/en/list/1242.
- ↑ 1 2 GeoNames (ing.). 2005.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 4 avqust 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2017.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 30 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2017.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 5 iyul 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2017.
Biblioqrafiya
redaktə- MASSON M.E., PUGACHENKOVA G.A., The Parthians rhytons of Nisa, Monografie di Mesopotamia (Introduction by A. Invernizzi), Firenze, Le Lettere. 1982
- Invernizzi A., KOSHELENKO G.A., «Soviet-Italian Excavations in Old Nisa (Season 1990) », Mesopotamia, XXV, pp. 47–50. 1990
- GABUTTI A., «The Italian Excavation in Old Nisa: the Northern Corner of the Round Hall Complex», Mesopotamia XXXI, pp. 161–177, 1996
- Invernizzi A., «Archaeological research in Old Nisa 1990–1994», in La Persia e l’Asia Centrale da Alessandro al X secolo, Atti dei Convegni Lincei, 127, Roma, pp. 237–249. 1996
- Invernizzi A., «New Archaeological Research in Old Nisa, 1990–1991», in The Art and Archaeology of Ancient Persia. New Light on the Parthian and Sasanian Empire, ed. V. Sarkhosh Curtis, R. Hillenbrand, J.M. Rogers, London-New York, 8–13. 1998
- Invernizzi A., «Old Nisa and the Art of the Steppes», Bulletin of the Asia Institute, 10, 33–38. 1998
- Invernizzi A., «Parthian Nisa. New Lines of Research», in J. Wiesehöfer (ed.), Das Partherreich und seine Zeugnisse, Beiträge des internationalen Colloquiums – Eutin, 1996, (Historia Einzelschriften, 122), Stuttgart, 45–59. 1998
- Invernizzi A., «The Square House at Old Nisa», Parthica 2, pp. 13–53. 2000
- Invernizzi A., «Arsacid Dynastic Art», Parthica 3, pp. 133–157. 2001
- Invernizzi A., «Arsacid Palaces», in The Royal Palace Institution in the 1st Millennium BC (Ed. I. Nielsen), Athens, pp. 295–312. 2001
- LIPPOLIS C., book review of V.N. PILIPKO, Staraja Nisa. Zdanie s Kvadratnym Zalom, Moskva, 1996, su Parthica, 3, 2001, 2001
pp. 221–234. 2001 - KOSHELENKO G, LAPCHIN A., «Ricerche nel complesso del Tempio Rotondo a Nisa Vecchia», Parthica 4, pp. 9–45. 2002
- LIPPOLIS C., «Novije Issledovanija Staroj Nisji», Kulturnye Ziennosti 2000–2001, Ashkhabad. 2003
- LIPPOLIS C., «Nisa-Mithradatkert: the building to the north of the Round Hall. Preliminary Report of the 2000–2001 excavations campaign», Central Asia Cultural Values, vol. I, n. 2, June 2003, p. 1–17. 2003
- LIPPOLIS C., book review of PILIPKO V.N., Staraja Nisa – Osnovnye itogi arheologicheskogo izuchenija v sovetskij period, su Parthica 5, 2003, p. 3–13. 2003
- Invernizzi A., «The culture of Nisa, between steppe and empire», After Alexander-Central Asia before Islam. Themes in the history and archaeology of Western Central Asia, British Academy Conference, 23–25 June 2004.
- Invernizzi A., «Thoughts on Parthian Nisa», in Parthica 6, pp. 133–143. 2004
- Invernizzi A., «Representations of Gods in Parthian Nisa», Parthica 7 (2005), pp. 71–80. 2005
- Daryaee, Touraj. The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. 2012. 1–432. ISBN 978-0-19-987575-7.
Xarici keçidlər
redaktə
- Annotated Parthia Bibliography
- Archaeological Missions in Nisa
- Şablon:Usurped, Ayan Tourism & Travel Company
- Historical site Nisa, State Committee of Turkmenistan for Tourism and Sport
- Location of Ancient Nisa on OpenStreetMap
- Recent conservation work on murals from the city (in Russian)
