Nasist Hebs Dusergelerinin Siyahisi - Wikipedia
Bu məqalə İkinci dünya müharibəsi və Holokost hadisələri dövründə bütün Avropada mövcud olmuş ən məşhur Nasist həbs və ölüm düşərgələrinin bir hissəsini əhatə edir. 1967-ci ildə Almaniya Ədalət Nazirliyinin tərtib etdiyi siyahıya əsasən almanlar tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə təqribən 1200 düşərgə və alt-düşərgənin mövcud olduğu bildirilsə də,[2] Yəhudi Virtual Kitabxanasının məlumatına görə işğal olunmuş ölkələrdə ümumilikdə almanlar tərəfindən düzəldilmiş 15,000 düşərgə var idi.[3]
Müharibənin başlamasından əvvəl, 1933-1939-cu illərdə bu cür həbs düşərgələrində saxlanılan məhbusların əsas hissəsini alman kommunistlər, sosialistlər, sosial-demokratlar, qaraçılar və Yehova şahidləri təşkil edirdi.[4]
"Həbs düşərgəsi" termini tez-tez İkinci dünya müharibəsi ərzində mövcud olmuş bütün alman düşərgələri üçün ümumi ad kimi işlədilir. Lakin, alman düşərgə sistemində müxtəlif növ toplama düşərgələrinin olması da bir faktdır. Ölüm düşərgələri və toplama düşərgələri arasında bir sıra fərqlər var idi.
Həbs düşərgələri əsas etibarilə saxlanma və məhbusların əmək istismarı mərkəzi kimi fəaliyyət göstərirdi. ABŞ Holokost Memorialı Muzeyi tərəfindən təşkil olunmuş araşdırmalara əsasən müharibə illərində 42,500 düşərgə və gettoda saxlanılan ümumilikdə 15–20 milyon insandan köləlik məqsədləri üçün istifadə edilmişdir.[5] Almaniyada və almanlar tərəfindən işğal olunmuş Avropa ərazilərində mövcud olmuş 20,000 həbs düşərgəsi insanlığa qarşı baş tutmuş bu cür terror aktlarında mühüm rol oynamışdır. Bu cür düşərgələrin əksəriyyəti öz müharibə cinayətlərini və insanlığa qarşı baş vermiş cinayətləri ört-basdır etmək məqsədilə Antihitler koalisiyasının əlinə keçməzdən əvvəl almanlar tərəfindən dağıdılmışdır.[6]
Ölüm düşərgələri isə müstəsna olaraq buraya gətirilmiş məhbusların kütləvi şəkildə öldürülməsi məqsədilə dizayn olunmuşdu. Beljets, Sobibor və Treblinka kimi "ölüm fabrikləri"ndə alman SS birləşmələri və polisi tərəfindən 2,700,000 nəfər etnik yəhudi zəhərli qaz, güllələnmə və ac şəraitdə dözülməz işlərə cəlb olunaraq öldürülmüşdür.[7]
Seçilmiş nümunələr
redaktəAşağıdakı siyahıda təqdim olunan statistik və riyazi məlumatlar çoxsaylı nəşrlərdən götürülmüşdür və bu səbəbdən də bu siyahını ümumi nümunə kimi göstərmək düzgün deyil.
Alman işğalı altında olan Avropada mövcud olmuş gettolar bu siyahıya daxil deyil.
# | Düşərgənin adı | Ölkə (hazırkı) | Düşərgə növü | İstismar tarixi | Məhbus sayı | Ölü sayı | Alt-düşərgələr | Veb-səhifə |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Olderni | Gernsi | Əmək düşərgələri | yanvar 1942 – iyun 1944 | 6,000 | 700 | Lager Borkum, Lager Helqoland, Lager Norderni, Lager Silt | [1] |
2 | Amersfort | Niderland | Tranzit düşərgə və həbsxana | avqust 1941 – aprel 1945 | 35,000 | 1,000 | [2] | |
3 | Arbaytsdorf | Almaniya | Əmək düşərgəsi | 8 aprel 1942 – 11 oktyabr 1942 | 600 | none | ||
4 | Auşvits | Polşa | Ölüm və həbs düşərgəsi | aprel 1940 – yanvar 1945 | 135,000[8] in August 1944 | 1,100,000 [9] with 400,000 recorded arrivals [10] | [11] | [8] [9] [11] [10] |
5 | Banitsa | Serbiya | Həbs düşərgəsi | iyun 1941 – sentyabr 1944 | 23,637 | 3,849[12] | ||
6 | Bardufoss | Norveç | Həbs düşərgəsi | mart 1944 – ???? | 800 | 250 | [13] | |
7 | Beljets | Polşa | Ölüm düşərgəsi | oktyabr 1941 – iyun 1943 | 434,508 | [3] | ||
8 | Berqen-Belzen | Almaniya | Həbs düşərgəsi | aprel 1943 – aprel 1945 | 120,000 | 52,000 | 2 | [4] |
9 | Berlin-Martzan | Almaniya | Qaraçılar üçün əmək düşərgəsi | iyul 1936 – ???? | [5] | |||
10 | Bernburq | Almaniya | Toplama nöqtəsi | aprel 1942 – aprel 1945 | 14,385 | 2 | ||
11 | Boqdanovka | Ukrayna | Həbs düşərgəsi | 1941 | 54,000 | 40,000 | ||
12 | Bolsano | İtaliya | Tranzit düşərgəsi | iyul 1944 – aprel 1945 | 11,116 | |||
13 | Bor | Serbiya | Əmək düşərgəsi | iyul 1943 – sentyabr 1944 | 6,000 | 1,800 – 2,800 | [6] | |
14 | Bretvet | Norveç | Həbs düşərgəsi | 1941 – may 1944 | 1,000 | |||
15 | Breendonk | Belçika | Həbs və əmək düşərgəsi | 20 sentyabr 1940 – sentyabr 1944 | 3532 | 391 | none | [7] |
16 | Braytenau | Almaniya | Əmək düşərgəsi | 1933 – 1934, 1940–1945 |
470 – 8500 | [8] | ||
17 | Buhenvald | Almaniya | Həbs düşərgəsi | iyul 1937 – aprel 1945 | 266,000 | 56,545 | [9] | |
18 | Xelmno | Polşa | Ölüm düşərgəsi | dekabr 1941 – aprel 1943, Aprel 1944 – yanvar 1945 |
152,000 | [10] | ||
19 | Srveni Krst | Serbiya | Həbs düşərgəsi | 1941–1944 | 30,000 | 10,000 | ||
20 | Daxau | Almaniya | Həbs düşərgəsi | mart 1933 – aprel 1945 | 200,000 | 31,591 | [11] | |
21 | Dransi | Fransa | Tranzit və toplama düşərgəsi | 20 avq 1941 – 17 avq 1944 | 70,000 | Austerlitz, Levitan və Bassano düşərgələri | [12] | |
22 | Falstad | Norveç | Həbs düşərgəsi | dekabr 1941 – may 1945 | 200 | none | [13] | |
23 | Flossenbürq | Almaniya | Həbs düşərgəsi | may 1938 – aprel 1945 | 96,000 | 30,000 | [14] | |
24 | Fort de Romenvil | Fransa | Həbs və tranzit düşərgəsi | 1940 – avqust 1944 | 8,100 | 200 | none | [15] Arxivləşdirilib 2019-07-23 at the Wayback Machine |
25 | Fort VII | Polşa | Həbs və tranzit düşərgəsi | oktyabr 1939 – aprel 1944 | 18,000 | 4,500 | [16] | |
26 | Fossoli | İtaliya | Həbs və tranzit düşərgəsi | 5 dekabr 1943 – noyabr 1944 | 2,800 | |||
27 | Qrini | Norveç | Həbs düşərgəsi | 2 may 1941 – may 1945 | 19,788 | 8 | ||
28 | Qross-Rozen | Polşa | Əmək düşərgəsi | avqust 1940 – fevral 1945 | 125,000 | 40,000 | [17] | |
29 | Hertsoqenbuş | Niderland | Həbs düşərgəsi | 1943 – 1944 | 31,000 | 750 | [18] | |
30 | Hintsert | Almaniya | Toplama nöqtəsi | iyul 1940 – mart 1945 | 14,000 | 302 | [19] | |
31 | Yaqala | Estoniya | Əmək düşərgəsi | avqust 1942 – avqust 1943 | 200 | 3,000 | [20] Arxivləşdirilib 2016-03-13 at the Wayback Machine | |
32 | Yanovska | Ukrayna | Getto; tranzit, əmək və ölüm düşərgəsi | sentyabr 1941 – noyabr 1943 | 40,000 | [21] (see "A-Z") | ||
33 | Kayzervald | Latviya | Həbs düşərgəsi | 1942 – 6 avqust 1944 | 20,000 | 16 | [22] | |
34 | Kauferinq | Almaniya | Həbs düşərgəsi | iyun 1943 – aprel 1945 | 30,000 | 14,500 | [23][24] | |
35 | Kaunas gettosu | Litva | Getto və toplama düşərgəsi | 22 iyun 1941 – 1 avqust 1944 | Pravyenişken | [25] | ||
36 | Kemna | Almaniya | İlkin toplama düşərgəsi | iyun 1933 – yanvar 1934 | 4,500 | [26] | ||
37 | Kiştartsa | Macarıstan | Həbs düşərgəsi | 1944 – 1945 | 1,800 | [27] | ||
38 | Klooqa | Estoniya | Əmək düşərgəsi | 1943 – 28 sentyabr 1944 | 1,800 | |||
39 | Koldiçevo | Belarus | Əmək düşərgəsi | 1942 – iyun 1944 | 22,000 | |||
40 | Le Vernete | Fransa | Toplama düşərgəsi | 1939–1944 | ||||
41 | Maydanek | Polşa | Ölüm və həbs düşərgəsi | oktyabr 1941 – iyul 1944 | 78,000 | [28] | ||
42 | Malxov | Almaniya | Həbs və tranzit düşərgəsi | 1943 – 8 may 1945 | 5,000 | |||
43 | Maliy Trostinets | Belarus | Ölüm düşərgəsi | iyul 1941 – iyun 1944 | 60,000–65,000 | |||
44 | Mauthauzen | Avstriya | Həbs düşərgəsi | avqust 1938 – may 1945 | 195,000 | 55,000–60,000 | [29] | |
45 | Mexelen | Belçika | Tranzit düşərgəsi | iyul 1942 – sentyabr 1944 | 25267[14] | 300[15] | none | [30] |
46 | Mittelbau-Dora | Almaniya | Həbs düşərgəsi | sentyabr 1943 – aprel 1945 | 60,000 | 20,000 | [31] | |
47 | Natsveyler-Struthof | Fransa | Həbs düşərgəsi | may 1941 – sentyabr 1944 | 52,000 | 22,000 | [16] | |
48 | Noyenqamme | Almaniya | Həbs düşərgəsi | 13 dekabr 1938 – 4 may 1945 | 106,000 | 42,900+ | [32] | |
49 | Niderhagen | Almaniya | Toplama və əmək düşərgəsi | sentyabr 1941 – 1943 | 3,900 | 1,285 | [33] | |
50 | Oberer Kuhberq həbs düşərgəsi | Almaniya | Həbs düşərgəsi | 1933 – 1935 | 600 | 0 | [34] | |
51 | Oranienburq | Almaniya | İlkin toplama düşərgəsi | mart 1933 – iyul 1934 | 3,000 | 16 | ||
52 | Osthofen | Almaniya | Toplama nöqtəsi | mart 1933 – iyul 1934 | ||||
53 | Plaşov | Polşa | Əmək düşərgəsi | dekabr 1942 – yanvar 1945 | 150,000 | 9,000 | ||
54 | Ravensbrük | Almaniya | Qadınlar üçün həbs düşərgəsi | may 1939 – aprel 1945 | 132,000 | 28,000 | [35] Arxivləşdirilib 2012-01-17 at the Wayback Machine[36] | |
55 | Risera di San Sabba | İtaliya | Tranzit və toplama düşərgəsi | sentyabr 1943 – 29 aprel 1945 | 25,000 | 5,000 | [37] | |
56 | Zaksenhauzen | Almaniya | Həbs düşərgəsi | iyul 1936 – aprel 1945 | 200,000 | 30,000 | [38] | |
57 | Saymişte | Serbiya | Ölüm düşərgəsi | oktyabr 1941 – iyul 1944 | 50,000 | 20,000–23,000 | ||
58 | Salaspils | Latviya | Həbs düşərgəsi | oktyabr 1941 – 1944 | 2,000 | [39] | ||
59 | Skroçovitz | Çex Respublikası | Tranzit və əmək düşərgəsi | 1940–1943 | 700 | 13 | [40] | |
60 | Sobibor | Polşa | Ölüm düşərgəsi | may 1942 – oktyabr 1943 | 170,165 | [41] | ||
61 | Dzyaldovo | Polşa | Əmək və tranzit düşərgəsi | 1939/40 – 1945 | 30,000 | 13,000 | 3 | |
62 | Ştutthof | Polşa | Həbs düşərgəsi | sentyabr 1939 – may 1945 | 110,000 | 65,000 | [42] | |
63 | Sirets | Ukrayna | Əmək və ölüm düşərgəsi | 1942 – 1943 | 2,000 | [43] | ||
64 | Terezin | Çex Respublikası | Tranzit düşərgə və getto | noyabr 1941 – may 1945 | 140,000 | 33,000 | [44] | |
65 | Treblinka | Polşa | Ölüm düşərgəsi | iyul 1942 – noyabr 1943 | 1,000,000 | [45] | ||
66 | Vayvara | Estoniya | Toplama və tranzit düşərgəsi | 15 sentyabr 1943 – 29 fevral 1944 | 20,000 | 950 | 22 | [46] [47] |
67 | Varşava | Polşa | Həbs və ölüm düşərgəsi | 1942–1944 | 400,000 | 20,000–35,000 | ||
68 | Vesterbork | Niderland | Tranzit düşərgəsi | may 1940 – aprel 1945 | 102,000 |
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Auschwitz". United States Holocaust Memorial Museum. 2018-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 fevral 2019.
- ↑ Bundesministerium der Justiz (2011), List of concentration camps and their outposts in alphabetical order. Internet Archive.
- ↑ "Concentration Camp Listing". 2017-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
- ↑ Holocaust Encyclopedia, Nazi Camps. Introduction. Arxivləşdirilib 2018-06-19 at the Wayback Machine United States Holocaust Memorial Museum.
- ↑ Anat Helman. 'The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos by Geoffrey P. Megargee // Exploring the Universe of Camps and Ghettos. Jews and Their Foodways. Oxford University Press. 2015. 251–252. ISBN 0190265426.
- ↑ Source: Abzug, Bridgman, Chamberlin, Goodell. "Liberation of German Camps". Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. 2015. 2018-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 fevral 2019.
- ↑ Robert Gellately; Nathan Stoltzfus. Social Outsiders in Nazi Germany. Princeton University Press. 2001. səh. 216. ISBN 978-0-691-08684-2. 2019-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
- ↑ 1 2 Franciszek Piper, Construction and Expansion of KL Auschwitz ("Budowa i rozbudowa KL Auschwitz"). Arxiv surəti 25 sentyabr 2010 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2010-09-25 at the Wayback Machine The Auschwitz-Birkenau State Museum in Oświęcim, Poland (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu), 1999–2010
- ↑ 1 2 Franciszek Piper, Dead victims of KL Auschwitz per nationality and/or profile of deportees ("Liczba uśmierconych w KL Auschwitz ogółem wg Narodowości lub kategorii deportowanych"). Arxiv surəti 20 iyul 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-07-20 at the Wayback Machine The Auschwitz-Birkenau State Museum in Oświęcim, Poland, 1999–2010 Şablon:Pl icon
- ↑ 1 2 Franciszek Piper. "Victims of KL Auschwitz" [Liczba ofiar KL Auschwitz]. Auschwitz-Birkenau State Museum (polyak). Oświęcim, Poland. 1999–2010. Overwhelming majority of Auschwitz arrivals were killed within hours. Only about 10 percent of the prisoners from transports organized by the Reich Main Security Office (RSHA) were registered and assigned to the Birkenau barracks. There were around 400,000 registrations at Auschwitz in total, including 195,000 non-Jews, and around 202,000 Jews. — Franciszek Piper. See also: Vincent Châtel & Chuck Ferree (2006). "Auschwitz-Birkenau Death Factory". The Forgotten Camps. 2010-09-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib – Internet Archive, 2010-09-25 vasitəsilə.
- ↑ 1 2 List of Subcamps of KL Auschwitz (Podobozy KL Auschwitz). Arxiv surəti 12 oktyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-10-12 at the Wayback Machine The Auschwitz-Birkenau State Museum in Oświęcim, Poland (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu), 1999–2010
- ↑ Ramet, Sabrina P., The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation: 1918–2005. Indiana University Press, 2006. (p. 131)
- ↑ Store norske leksikon. "Bardufoss fangeleir" (Norwegian). 2010-04-09. 2021-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-08.
- ↑ Schram, Laurence. De cijfers van de deportatie uit Mechelen naar Auschwitz. Perspectieven en denkpistes // De Belgische tentoonstelling in Auschwitz. Het boek - L'exposition belge / Auschwitz. Le Livre (Dutch). Het Joods Museum voor Deportatie en Verzet. 2006. ISBN 978-90-76109-03-9. 2018-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 August 2011.
- ↑ Mikhman, Dan; Gutman, Israel, redaktorlar The encyclopedia of the righteous among the nations: rescuers of Jews during the Holocaust. Belgium. Yad Vashem Publications. 2005. ISBN 978-9653083769.
- ↑ Roger Boulanger (2006), L'historique du camp de Natzweiler-Struthof via Internet Archive.
Xarici keçidlər
redaktə- Concentration camps of Nazi Germany on YouTube
- The World of the Camps: Labor and Concentration Camps Arxivləşdirilib 2012-01-13 at the Wayback Machine on the Yad Vashem website
- List of German Concentration Camps During the Holocaust, Holocaust Center of Northern California