Yehova Sahidleri - Wikipedia

Yehova şahidləri — adı 1931-ci ildə əksər "Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları" tərəfindən qəbul olunub. Onlar bu adı Müqəddəs Kitabdan, Yeşaya peyǧəmbərin kitabından götürüblər. Müqəddəs Kitabdan olan bu cümlə aşaǧıda gətirilir:

Rəbb "Yehova" bəyan edir: "Sizsiniz Mənim şahidlərim, seçdiyim qullarım, elə ki Məni tanıyıb, Mənə arxalanasınız, Mənim O olduǧumu anlayasınız. Məndən əvvəl tanrı mövcud olmayıb, Məndən sonra da olmayacaq. Mənəm Rəbb, yalnız Mənəm, Məndən başqa qurtarıcı yoxdur. Mən dedim və Mən qurtardım, Mən bəyan etdim, aranızda başqa tanrılar yox idi. Sizsiniz şahidlərim". Rəbb "Yehova" bəyan edir, "Tanrı Mənəm". (Yeşaya 43:10–12, "Müqəddəs Kitab — Əhdi Ətiq", Kitab şirkəti 2006; YD — "Müqəddəs Yazıların Yeni Dünya Tərcüməsi" (Türk dilində))

Əsas kimi, həmçinin Müqəddəs Kitabdan növbəti cümlələr də gətirilir:

• Müqəddəs Kitabın Yəhyaya olan "Vəhy" kitabında İsa Məsih "sadiq şahid" adlandırılır (Vəhy 1:5).
• "Həvarilərin işləri" kitabında "Tanrının qeyri-yəhudilərdən öz adı naminə bir xalq təşkil etmək üçün ilk dəfə onlara necə yaxınlaşdıǧını Şimon izah elədi" (Həvarilərin işləri 15:14).

Yehova şahidlərinin tarixi XIX əsrin 70-ci illərində Amerika Birləşmiş Ştatlarında Çarlz Teyz Rassel tərəfindən əsası qoyulduǧu "Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları" (Bible Students) hərəkatından başlayır. Rasselin dövründəki Müqəddəs Kitab tədqiqatçılarının inanclarının səciyyəvi xüsusiyyətləri — xristian dünyasında qəbul olunmuş tanrının üç simada (üç üqnum, "troitsa") olduǧunu inkar etməsi, xiliazm və insanın ölümündən sonra həyatın olmaması idi. O zamanlar Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları, sonralar Yehova şahidləri tərəfindən inkar olunan çox şeyləri qəbul edirdilər, məsələn, onlar xaçı xristianlıǧın simvolu sayır, Milad bayramını və ad günlərini qeyd edirdilər. Təşkilati baxımından Müqəddəs Kitab tədqiqatçılarının icmaları "demokratik" əsaslarda qurulurdu və yıǧıncaq aǧsaqqalları səsvermə yolu ilə seçilirdilər.

1879-cu ildə Çarlz Teyz Rassel, indi "Gözətçi Qülləsi" kimi tanınan "Sionun Gözətçi Qülləsi və Məsihin iştirakının carçısı" (Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence) jurnalını dərc etməyə başlayır. Müqəddəs Kitab tədqiqatçılarının fəaliyyətinin təmin olunması üçün "Gözətçi Qülləsi, Müqəddəs Kitab və Traktatlar Cəmiyyəti" (Pensilvaniya) (Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania) hüquqi şəxsini yaradılır. Rassel bu Cəmiyyətin ilk prezidenti olur. Həmin dövrdə Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları hesab edirdilər ki, son günlər 1799-cu ildə başlayıb (Napoleonun Roma Papasını siyasi hakimiyyətindən saldıǧı il), Məsih isə 1878-ci ildən Padşah kimi göylərdə padşahlıq edir və buna görə də onlar gözləyirdilər ki, Har-Megidon (ing. Armageddon) 1914-cü ildə başlayacaq. Bu hesablamalar Rasselin altı cildli "Yazıların araşdılması" (Studies in the Scruptures) kitablarında nəşr olunmuşdu.

1916-cı ildə Rasselin ölümündən sonra Gözətçi Qülləsi Cəmiyyətinin prezidenti Cozef Franklin Rezerford (ing. Joseph Franklin Rutherford) olur. 1920-ci ildə nəşr olunan özünün "Hal-hazırda yaşayan milyonlarla insan heç vaxt ölməyəcək" (Millions Now Living Will Never Die) kitabında Rezerford 1914-cü il haqqında yazıb ki, bu ildə Məsih göylərdə gözəgörünməz hökmranlıǧa başlamış və söyləyirdi ki, Har-Megidon 1925-ci ildə gələcək və İsadan öncə yaşamış saleh insanların dirilməsi olacaqdır. Müqəddəs Kitab tədqiqatçılarının çoxları bu ilə ümid bəsləyirdilər. Gözlənilən hadisələrin baş vermədiyini görəndə, Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları hesab etməyə başladılar ki, Har-Megidon 1914-cü ilin hadisələrini görən insanların həyatı zamanı baş verəcək.

İnanclarının daha da geniş yayılması üçün Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları "Qızıl əsr" (The Golden Age) jurnalını buraxmaǧa başladılar. İndi bu jurnal "Oyanın!" (Awake!) adlanır (Azərbaycan dilində çıxmır). Rezerfordun dövründə icmaların demokratik idarəetmə prinsipi teokratik idarə etmə ilə əvəz olundu. O, Gözətçi Qülləsi Cəmiyyətinin fəaliyyətinin üzərində nəzarət etməli olan direktorlar şurasını ləǧv edir (pastor Rasselin vəsiyyətinə əsasən). Rezerfordun islahatlarından sonra Gözətçi Qülləsi Cəmiyyəti, sonradan Yehova şahidləri adlanan dini təşkilatına rəhbərlik edən statusunu qəbul edir. Yıǧıncaqlarda aǧsaqqallar üzvləri tərəfindən seçilməsi qaydası ləǧv olunaraq, Cəmiyyətə tərəfindən təyin olunmaǧa başlanıldı.

1931-ci ildə Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları müasir — "Yehova şahidləri" adını qəbul ediblər.

1935-ci ildə məsihçilərin iki sinfi haqqında təlim qəbul olunmuşdur. Bu təlimə əsasən, məsihçilərin bir hissəsi — 144 000 nəfər — ölümündən sonra "ruhani bədəndə" göylər həyatına dirildiləcəklər və Məsihlə birgə, əvvəlcə göylərdə, böyük məşəqqətdən və Har-Megidondan sonra isə Yer üzünü idarə edəcəklər. Başqa məsihçilər — "böyük izdihama" (sayı məhdud deyil) yenilənmiş Yer üzündə həyat sürəcəklər. Demək olar ki, Yehova şahidlərinin inancları əsasən bu ildə formalaşmışdı.

1942-ci ildə Rezerfordun ölümündən sonra cəmiyyətin Prezidenti Neytan Homer Norr (ing. Nathan Homer Knorr) olur. Onun prezidentliyi dövründə Cəmiyyətin bütün nəşrləri anonim oldu. Əgər Rasselin və Rezerfordun dövründə jurnallarda və kitablarda müəlliflər göstərilirdisə, XX əsrin 40-cı illərindən başlayaraq müəlliflərin adları göstərilmirdi. Bununla yanaşı Yehova şahidləri öz missioner fəaliyyətlərini genişləndirdilər. Nyu-York şəhərində "Müqəddəs Kitab Gilead Məktəbi" yaradılır. Bu məktəbdə tədris proqramı 6–9 ay təşkil edir və o, dünyanın müxtəlif yerlərində xidmət etmək üçün missionerlər hazırlayır. Hər yıǧıncaqda onların üzvlərinə cəmiyyətin təlimlərinin təbliǧ olunmasının əsaslarını öyrədən "Teokratiya Xidməti Məktəbi" keçirilir.

1950–1960-cı illərdə Yehova şahidləri Müqəddəs Kitabın ingilis dilində öz tərcümələrini — "Yeni Dünya Tərcüməsi"ni (qısaca YD) buraxırlar.

1966-cı ildə "Tanrının oǧulları azadlıǧının əbədi həyatı" (ing. Life Everlasting — in Freedom of the Sons of God). Bu kitabda iddia olunur ki, 6000 illik insan tarixini 1975-ci ildə tamamlanacaq. Buna görə də Yehova şahidləri gözləyirdilər ki, Har-Megidon məhz bu ildə gələcək. Gözlədikləri hadisə baş vermədiyinin nəticəsində 1975–1980-ci illər ərzində Cəmiyyətin üzvlərinin sayı və təbliǧatı azaldı.

1977-ci ildə Norrun ölümündən sonra Cəmiyyətin dördüncü Prezidenti Frederik Uillyam Frans (Fredederick William Franz) olur. Bu zamanlar Cəmiyyətdə bəzi təşkilati dəyişikliklər edilir. Əgər 1976-cı ilə qədər bütün hüquqi səlahiyyətlər Gözətçi Qülləsi Cəmiyyətinin Prezidentinin əlində idisə, həmin ildən etibarən Cəmiyyətin hüquqi idarəsini onun Rəhbərlik Şurası həyata keçirir (ing. Governing Body). Bütün təşkilati və təlim dəyişiklikləri Rəhbərlik Şurası tərəfindən həyata keçirilir. Şahidlərin bütün nəşrləri onun nəzarəti altında buraxılır. XX əsrdə siyasi vəziyyətin dəyişilməsi sayəsində Cəmiyyətin Şərqi Avropada və Sovet İttifaqında fəaliyyəti mümkün oldu. Bu Yehova şahidlərinin sayı nəzərə çarpacaq dərəcədə artım müşahidə olunur.

Frans 1992-ci ildə ölür. Onun yerini Milton Corc Henşel (ing. Milton George Henschel) keçir.

1995–2000-ci illər ərzində Yehova şahidlərinin Qərbi Avropadakı sayı dəyişilməz olaraq qalırdı və ya cüzi olaraq aşaǧı düşürdü, lakin onların dünyada sayları, əsasən, Latın Amerikası, Afrika və Şərqi Avropanın hesabına artırdı.

1999-cu ildə Henşel Gözətçi Qülləsi Cəmiyyətinin Prezidenti postundan istefaya getdi. Bu, prezidentin istefası təşkilatın bütün tarixi ərzində ilk və yeganə hadisə idi. Onun yerini, hal-hazırda Cəmiyyətin prezidenti olan Don Adams (ing. Don Adams) keçir.

1933-cü ildə Almaniyada 25 000 Yehova şahidi var idi. Nasist həbs düşərgələrinə və həbsxanalara birinci salınanlar arasında minlərlə Yehova şahidlər var idi. Onlar siyasətə və müharibəyə dair məsələlərdə bitərəf, neytral mövqe tuturdular. Onlardan 2000 min nəfər həyatını itirmiş, 250 nəfər isə edam olunmuşdu. Edam olunanlar, əsasən, Alman ordusunda xidmət etməkdən imtina edənlər idi.

Həbs düşərgələrində onları fərqləndirmək üçün bənövşəyi üçbucaq nişanını taxmaǧa məcbur edirdilər.

Rusiya imperiyasında ilk Müqəddəs Kitab tədqiqatçısı Simeon Kozlitskiy idi. XIX əsrin 70-ci illərində ABŞ-də bu dinlə tanış olmuş və Rusiyaya qayıtmışdır. İmanına görə onu Sibirə sürgün etmişdilər. 1913-cü ildə Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları Rusiya imperiyasında rəsmi qeydiyyatdan keçmişdilər.

20–30-cu illərdə Müqəddəs Kitab tədqiqatçıları Xarkovda fəaliyyət göstərirdilər. Bir müddət 20-ci illərin axırlarında onların fəaliyyətinə ABŞ-dən təyin olunmuş Corc Yanq rəhbərlik edirdi.

1931–1941-ci illərdə Qərbi Ukraynanın, Qərbi Belorusiyanın və baltikyani ölkələrin birləşdirilməsi ilə SSRİ-də Yehova şahidlərinin sayları kəskin surətdə artmışdır. Bundan əlavə, alman həbs düşərgələrində olmuş bəzi sovet adamları imanlarına görə oraya düşmüş Yehova şahidləri ilə tanış olmuşdular. Müharibədən sonra Yehova şahidləri qanundan kənar hesab olunurdular və antisovet təbliǧatına görə dəfələrlə həbs olunurdular.

1960-cı illərdə SSRİ-də Yehova şahidlərində parçalanma baş verdi. Sonradan isə vəziyyət dəyişildi və onlar yenidən birləşdilər.

Təsdiq olunmamış məlumatlara əsasən, 1970-ci illərdə Bakıda Yehova şahidlərinin kiçik bir qrupu fəaliyyət göstərirdi, lakin DTK-nın müdaxiləsindən sonra bu qrup daǧıdılmışdır.

Onlara göstərilən müqavimətə baxmayaraq MDB-də Yehova şahidlərinin sayı stabil olaraq artmaqdadır. Əgər 1990-cı ildə Sovet İttifaqında onların sayı 50 000 nəfər idisə, onların özlərinin hesablamalarına əsasən, 2008-ci ildə MDB-də sayları 369 702 nəfərə çatmışdır

Belə Beynəlxalq Əfv, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı QAK və İsveçrə Qaçqınlar Şurası insan hüquqları pozuntuları ilə məşğul təşkilat və qurumların, onların hesabatları Yehova şahidləri çünki müxtəlif ölkələr hücumları və təqib onların iman həyata məruz qalır ki, qeyd var.^[2]

Bakıda dindarların iclasında 24 dekabr 2006-cı cihaz əhatə edən bir polis, Yehova şahidləri Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə şikayət etdilər. Bu hücum iman fiziki sui-istifadə və təhqir idi. Bundan əlavə, binalar, axtarış pul, kompüter və biblical ədəbiyyat müsadirə və polis bir neçə saat üçün bəzi iman saxlanılıb. Xarici uyruklu bir neçə gün saxlanılıb və sonra deportasiya olunub. Bir televiziya Hesabatda, Yehova şahidləri böhtan edilmişdir. 24 dekabr 2006-cı il yanvarın 31–2014 18 şikayət çünki senzura, polis reydləri, din azadlığı, deportasiya və vicdanı hərbi xidmət digər şeylər arasında, İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi Azərbaycana qarşı Yehova şahidləri tərəfindən qaldırılıb.^[3]

Milli Nazirliyinin gizli polis gizli polis istintaq həbsxanada, 2015 iki fərqli qadınlar icazəsi olmadan Müqəddəs ədəbiyyat payladıq səbəbiylə fevralın 17-də saxlanılıb Azərbaycanın təhlükəsizlik (MTN).^[4] 3 dekabr 2015-ci il, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları Komitəsi Azərbaycanda təcili müraciət etdi , tələbi ilə ev həbsi və ya uyğun alternativ iki həbsdə qadın işdən azad etmək. bu istəyi səbəbi şəxslərin səhhətinin pisləşməsi haqqında narahatlıq idi. Iki qadından biri 80% ciddi əlil olmuşdur.^[5] Bakıda Rayon Məhkəməsi Pirallahı^[6] Əkram Qəhrəmanov^[7] hakim müvafiq 17 dekabr 2015-ci ildə MRA tətbiqi rədd etdi. Həbsxanada Qadınlardan biri qidalanma, yuxu məhrum və yüksək psixoloji stress nəticələrindən əziyyət çəkir. Yanvarın 7-də, 2016 də xoşuna Tutuqlanma üzrə BMT-nin İşçi Qrupunun Azərbaycan iki qadının azad almaq üçün xahiş etdi ki, elan olunub. Bu onların din ayrı-seçkiliyə məruz edilmişdir və bu, ədalətli məhkəmə araşdırması üçün beynəlxalq standartlara uyğun bilmədi. yanvar 2016 28 , iki qadın həbsdən azad edilib. BMT-nin kompensasiya tələb ödənilən olunmayıb.^[8]

18–25 noyabr 2015-ci ildə doqquz iman çünki 2000-ci məhkum hər manat (təxminən 1800 €) məbləğində cərimə Gəncə-Kəpəz Rayon Məhkəməsi tərəfindən "müvafiq icazəsi olmadan ibadət" iştirak idi. Mömin də "dini təşkili və aparılması" və o gözəl adekvat ödənilmir idi, çünki 25 gün həbs cəzasına məhkum edilib. Avropa Şurası Venesiya Komissiyasının dekabr 2014 15 haqqında ətraflı tövsiyələr dərc edib.^[9]

insan hüquqlarının beynəlxalq standartlara uyğun gəlmək ki dini etiqad azadlığı haqqında Azərbaycan hüquq dəyişdirilə bilər.^[10] Avropa Parlamenti Bakıda adlanır sərbəst toplaşmaq azadlığının vəziyyəti, o cümlədən Azərbaycan üzrə birgə qətnamə qəbul sentyabrın 9 2015-ci il qəbul edib.^[11]

2020-ci ildə Yehova şahidlərinin ümumi sayı 8,7 milyon nəfəri keçib. Və Azərbaycanda — 1592. Bütün dünyada 120 min yıǧıncaq mövcuddur. Onlar 240 ölkə və ərazilərdə təbliǧ işi aparırlar^[12]. Bu ölkələrə Yehova şahidlərinin qadaǧan olunduǧu 30 ölkə də daxildir, məsələn, bunların arasında Çin, Şimali Koreya, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan, Səudiyyə Ərəbistanı, İran, İraq və s. kimi ölkələrin adlarını çəkmək olar.

Yehova şahidləri özlərinin dedikləri kimi, təlimləri Müqəddəs Kitaba əsaslanır. Təlimlərini əsaslandırmaq üçün ondan geniş olaraq istifadə edirlər. Yehova şahidləri özlərini məsihçi adlandırırlar və bildirirlər ki, təlimlərdə və ibadətdə erkən məsihçilərin və ya xristianların yolunu davam etdirirlər, amma bəzi xristian konfessiyalarının təmsilçilərinin və dinşünasların fikrincə xristian təlimlərindən o qədər uzaqdır ki, Yehova şahidlərini xristian hesab etmək düzgün olmazdı.

Öyrənmək üçün nəzərdə tutulan "Müqəddəs Kitab əslində nə öyrədir?" kitabında Yehova şahidlərinin təlimləri əks olunub.

Yehova şahidlərinin əsas təlimləri aşaǧıdakı kimidir:

• Hər şeyə qadir bir tanrı mövcuddur.
• Yehova adından tanrının şəxsi adı kimi istifadə olunur.
• Tanrının Üç üqnum olması inkar olunur.
• İsa Məsih tanrıya bərabər şəxs deyil, tanrının oǧludur, tanrı tərəfindən yaradılan ilk varlıq olduǧu üçün belə adlanır, məsihçi yıǧıncaǧının başçısıdır, tanrıyla insanlar arasında vasitəçidir (baş kahin).
• Baş Mələk Mikayıl — səmavi aləmdə İsa Məsihin adıdır.
• Müqəddəs ruh — Yehovanın fəal qüvvəsidir, tanrıya bərabər şəxs deyil.

• İbadəti yalnız Yehovaya etmək olar. Müqəddəslərə, ikonalara ibadət, Yehovadan başqa bir şəxsə dua etmək, həmçinin insana xüsusi izzət verilən (məsələn, ad günləri) vətənpərvərlik mərasimlərində və bayramlarında iştirak — açıq və ya gizli bütpərəstlik kimi qiymətləndirilir (Vəhy 4:11) .
• Tanrı üçün edilən hər şey müqəddəs hesab olunur (Matta 4:10).

• İnsan öləndən sonra həyatının başqa yerdə davam etməsi inkar olunur.
  • Çünki dirilər öləcəklərini bilir, ancaq ölülər heç nə bilmir. Onlara daha heç vaxt əvəz verilməyəcək, çünki onların xatirəsi də unudulub. Çalışmaq üçün nə bacarırsan, var gücünlə et. Çünki gedəcəyin ölülər diyarında nə iş, nə fikir, nə bilik, nə də hikmət var (Vaiz 9:5, 10).
• Ruhlar aləminin mövcudluǧu inkar olunur, lakin hesab olunur ki, cinlər ölən insanların cildinə girərək özlərini onların yerinə qoyurlar.

• Yehova şahidləri hesab edirlər ki, İsanın ikinci, lakin gözəgörünməz gəlişi (yun. παρουσια "parusiya" ("iştirakı" kimi tərcümə olunur)) artıq baş verib. Yehova şahidlərinin hal-hazırda qəbul etdikləri Müqəddəs Kitab xronologiyasına əsasən, İsa Məsihin iştirakı 1914-cü ilin payızında baş verib.
• Yehova şahidlərinin nöqteyi-nəzərincə sayı 144 min nəfərlə məhdud olmuş insan ölümdən sonra göylər həyatına dirilir; sayı məhdud olmayan "böyük izdiham" isə Har-Megidondan sonra Yer üzündə yaşayacaqlar (Vəhy 14:1, Məzmur 36:29).
• Yehova şahidləri indiki "sisteminin", məhv edilib, aradan qaldırılacaǧına və əbədiyyən mövcud olacaq Yer üzündə Cənnətin bərpa olunmasına inanırlar (Məzmur 36:9–11).
• Yer üzündə yaşayan Yehova şahidləri pis insanların Har-Megidonda məhv edilməsində iştirak etməyəcəklər, lakin tanrı bunu necə edəcəyini görəcəklər.
• Har-Megidondan sonra 1000 il ərzində insanların dirilməsi olacaq. Bu zaman yer üzündə yaşamış əksər insanlar həyata qaytarılacaqlar.
• İsanın iştirakının başlanǧıcından bu günə qədər ki dövr "axır günlər adlanır" (Yeşaya 2:2–4; 2 Timoteyə 3:1–5, 13).

• Yehova şahidləri zinanı aǧır günah hesab edir (1 Korinflilərə 6:18). Zinaya nikahdan əvvəl, nikahdan kənar və homoseksualizm kimi bütün növ (həmçinin oral və anal seksi) cinsi əlaqələri aid edirlər. Masturbasiya, pornoqrafiya və bu kimi şeylər "natəmiz" hesab olunur və mühakimə olunur (Koloslulara 3:5).
• Qatillik də ciddi günahlara aid edilir. Abort qatilliyə bərabər tutulur (Çıxış 21:22, 23).
• Yalanın, oǧurluǧun və maliyyə fırıldaqlarının bütün növləri mühakimə olunur.
• Yehova şahidləri xalis qanı və ya onun dörd fraksiyasını — eritrositləri, leykositləri, trombositləri və/və ya plazmanı qəbul etməkdən imtina edirlər (bu, qanın süni əvəzedicilərinə aid olunmur); qanın kiçik fraksiyalarına (albumin, immunoqlobulin, hemoqlobin və s. bu kimi) gəldikdə hər Yehova şahidi öz şəxsi fikrini yazılı şəkildə ifadə edir (Həvarilərin işləri 15:28, 29).
• Siyasi (Yəhya 17:15) və hərbi (İşaya 2:4) işlərdən, eləcə də silahlı qüvvələrlə bilavasitə əlaqədar müəssisələrin fəaliyyətində iştirak etməkdən və digər dini cərəyanlarla və təşkilatlarla münasibət qurmaqdan (ekumenizm və konfessiyalararası ünsiyyət) tam imtina edirlər.
• Yehova şahidləri, ancaq Yehovaya İsa Məsihin adı vasitəsilə dua edirlər (Yəhya 14:6).
• Əgər vəftiz olunmuş Yehova şahidi günah işlədib tövbə etmirsə, yaxud hər-hansı təlimlə razılaşmırsa, o, təşkilatdan xaric olunur. Onunla yaşayan yaxın qohumlarından başqa, təşkilatın heç bir üzvün onunla ünsiyyət etmir (1 Korinflilərə 6:9–11). Təşkilatı tərk edərək fəal surətdə ona qarşı fəaliyyət göstərənləri, eləcə də Yehova şahidlərinin təlimləri ilə razılaşmayanlar və fikir ayrılıǧına görə xaric olunanlar — dönük hesab olunur. Tövbə etməyən günahkarlar və dönüklər yıǧıncaqdan kənar olunmuş hesab olunur, lakin əgər, həmin insan yenidən Yehova şahidi kimi bərpa olunmaq istəsə, əməlləri ilə tövbə etdiyini göstərsə və yıǧıncaq aǧsaqqalları (intizam komitəsi) görsələr ki, o artıq islah olunub, bu zaman o, yıǧıncaqda bərpa oluna bilər.
• Qeyd etmək lazımdır ki, Yehova şahidləri "günahkara yox, günaha nifrət edirlər". Sürdükləri həyat tərzlərindən asılı olmayaraq bütün insanlara hörmətlə yanaşmaǧa çalışırlar.

• Yehova şahidləri populyar dini və dünyəvi — Milad, Pasxa, Hellovin, Yeni il, Müqəddəs Valentin günü, eləcə də kilsə bayramlarını qeyd etmirlər, çünki onları tanrıya məqbul olmayan, kökünün isə bütpərəstliyə çıxıb getdiyi hesab olunur.
• İldə bir dəfə qeyd olunan, ancaq İsa Məsihin ölümünün Xatirə gecəsidir.
• Yehova şahidləri dövlət bayramlarını və ad günlərini qeyd etmirlər, çünki onları "qeysərə" ibadətinin bir hissəsini, sonuncusu isə insana ibadət — bütpərəstlik kimi qiymətləndirilir, lakin onlar tez-tez dostluq görüşlər təşkil edə, nikahı rəsmi dövlət qeydiyyatından keçmiş toy mərasimlərində iştirak edə və evliliyin ildönümünü qeyd edə bilirlər.
• Hər Yehova şahidindən müntəzəm olaraq başqalarına Müqəddəs Kitab və "aǧıllı və sadiq qul"dan öyrəndiklərini yıǧıncaq ilə bərabər başqalarına təbliǧ edəcəyi gözlənilir.

Yehova şahidləri xristianlıǧın və ya məsihçiliyin simvolu kimi xaçın istifadə edilməsinin əleyhinədirlər. Onlar hesab edirlər ki, İsa xaçda yox, dirəkdə (latınca crux simplex) edam olunub. Müqəddəs Kitabın Yeni dünya tərcüməsi σταυρός (stavros) sözünü "əzab dirəyi" kimi tərcümə edir. İkonaların hazırlanması kimi xaça ibadət də bütpərəstlik hesab olunur, lakin protestantlardan fərqli olaraq, onlar xaçın simvol kimi, ümumiyyətlə istifadə olunmasını inkar edirlər.

• Yehova şahidləri — Rəsmi veb saytı
• Јеһованын Шаһидләри — Rəsmi veb saytı (kiril əlifbalı Azərbaycan dilində)
• Forum 18  (ing.)
• Forum 18 Yehova şahidlərinin deportasiya olunması haqqında  (ing.)