Erebistanli Lourens Film 1962 - Wikipedia

Film Britaniya kəşfiyyatının zabiti, I Dünya müharibəsi illərində Suriyada yerli ərəb qəbilələri ilə sıx əlaqədə çalışdığına görə "Ərəbistanlı" ləqəbini qazanan Tomas Edvard Lourensin həyatından bəhs edir. Lourens ərəblərin arasında özünə böyük hörmət qazanmış və faktiki olaraq onların Osmanlı dövlətinə qarşı partizan müharibəsinə rəhbərlik etmişdir.

Filmin ssenarisi Lourensin avtobioqrafik "Müdrikliyin yeddi sütunu" kitabına və onun həyatını araşdıran tədqiqatçıların tarixi məlumatlarına əsaslanır.

Filmin əvvəlində, Lourensin motosikl qəzasında vəfat etməsindən sonra, müxbirlər Müqəddəs Pavel kilsəsində onun yas mərasiminə toplaşmış və onu tanıyan insanlardan müsahibə almağa çalışırlar. Xatirələr iştirakçıları keçmişə, hərbi əməliyyatların getdiyi dövrə aparır.

Gənc leytenant Lourens (Piter O'Tul), öz yüksək savadına baxmayaraq, xidmət yoldaşları tərəfindən kloun kimi qəbul olunur. Britaniya ordusunun Ərəb bürosunun istəyilə o səhraya, şahzadə Feysəllə (Alek Ginness) əlaqə qurmağa göndərilir. Yolda Şerif Əli (Ömər Şərif) onun bələdçisini öldürür. Yolun qalan hissəsində ingilis hərbi məsləhətçisi ilə rastlaşan Lourens şahzadə Feysəlin düşərgəsinə gəlib çatır. Burada o, öz səmimiyyəti və yerli adət-ənənələrə olan hörməti sayəsində şahzadənin rəğbətini qazanır.

Lourens ərəblərə bildirir ki, onlar vahid bir xalqdır və nə qədər ki, qəbilələr öz aralarında düşmənçilik edirlər, onlar müstəqillik əldə edə bilməzlər. O, ingilis hərbi məsləhətçisinin ərəb qoşunlarını əsas ingilis gücləri ilə birləşdirmək təklifinə etiraz edir və bildirir ki, ərəblərin dəvələrlə səhranı keçmək bacarığı böyük üstünlükdür və onlar istənilən yerdə gözlənilməz zərbə vura bilərlər.

Lourensin planına uyğun olaraq, əlli nəfərlik dəstə Qırmızı dəniz sahilindəki Akaba portunu ələ keçirmək üçün susuz Nefud səhrasını keçir. Səhranı keçdikdən sonra ona bədəvi-ərəb geyimləri geyindirirlər. Burada Lourens yerli huvaytat qəbiləsinin başçısı Əuda əbu Tayini (Entoni Kuinn) Akabaya hücum etməyə həvəsləndirir. Qurudan gözlənilməz hücumla ərəblər şəhəri tuturlar. Bu xəbəri ingilis komandanlığına bildirmək üçün Lourens iki gənc xidmətçi ilə birlikdə Sinay yarımadasını keçməklə Qahirəyə yollanır.

Gənclərdən biri — Davud, öz yol yoldaşlarının gözü önündə qumda boğulur. Lourens və xidmətçisi Süveyş kanalına çatırlar, buradan onları hərbi maşınla Qahirəyə gətirirlər. Burada ingilis ordusunun yeni komandanı Edvard Allenbi (Cek Hokins) Lourensin Dəməşq-Mədinə dəmir yolunda diversiyalar təşkil etmək planını dəstkləyir, lakin vəd etməsinə baxmayaraq, ərəblərə artilleriya vermir.

Amerikalı müxbir Bentli ərəblərin türk qatarlarına iki hücumunda iştirak edir və fotoşəkillər çəkir. Dəmir yolunda növbəti diversiya cəhdi zamanı Lourensin digər xidmətçisi — Fərəc öz səhvi ucbatından ağır yaralanır və Lourens əsir düşməməsi və daha çox əzab çəkməməsi üçün onu güllə ilə başından vurur. Qışın gəlməsi ilə ərəblərin fəallığı azalır. Qışlaqda mübahisə zamanı Lourens bildirir ki, Deraa şəhərində təkbaşına üsyan qaldıra bilər. Lakin şəhərdə türk patrulu onu saxlayır və öz homoseksual komandirlərinin yanına aparırlar. Burada o sərt müqavimət göstərir və buna görə ağır şəkildə döyülür. Bu hadisə onun özünə inamını sarsıdır.

Deraadan qayıtdıqdan sonra Lourens bədəvi geyimini çıxarıb zabit formasını geyinir və ordu komandanlığından onu adi işə keçirməsini tələb edir. Lakin Allenbi bir ay sonra Dəməşqə hücum etməyi planlaşdırır və mayor Lourensi öz fikrindən döndərir. Köhnə müttəfiqlərə əlavə olaraq Lourens yenilərini pulla öz tərəfinə çəkir. Dəməşq yolunda yaralı və döyüşə hazırlıqsız yaxalanan yüzlərlə türk əsgəri ərəblər tərəfindən son nəfərinə kimi qılıncdan keçirilir. Allenbi Dəməşqə çatanda xəbər tutur ki, şəhərin böyük hissəsi artıq Lourens və Ərəb milli şurası tərəfindən idarə olunur.

Ərəb qəbilələri arasındakı anlaşmazlıqlara görə Lourens şəhərdəki xidmətlərin normal fəaliyyətini təmin edə bilmir. O hətta hospitaldakı iki min yaralı türk əsgərinə yardım etməkdə də acizdir. Aralarındakı anlaşmazlıqlara görə şəhəri tutan ərəb qəbilələri buranı tərk edirlər.

Suriyanın gələcəyi ilə bağlı siyasi manevrlər başlayır. Şahzadə Feysəl sülh konfransında iştirak etmək üçün Avropaya getməyə hazırlaşır. İngilis və fransızların Yaxın Şərqi öz aralarında bölmək planları üzə çıxır. Baş verənlərdən təəssüflənən polkovnik Lourens vətənə qayıtmağa tələsir.

• Ərəbistanlı Lourens — Internet Movie Database saytında

• Ərəbistanlı Lourens AllMovie saytında
• Lawrence of Arabia at the American Film Institute Catalog of Motion Pictures
• Ərəbistanlı Lourens Rotten Tomatoes saytında  (ing.)