Sevastopol - Wikipedia

Sevastopol şəhərini türklər Aktıyar və ya Akyar adlandırırdılar. 1783-cü ildən Rus-Türk müharibəsi Türkiyənin Kerç, Yeni qala, Kıl Burun hərb qalalarını və Qara dəniz sahillərinin xeyli hissəsini itirdiyi Küçük Qaynarca sülhü ilə başa çatmışdır.

Rusiyanın əldə etdiyi bu yeni torpaqlarda istilaçılara qarşı xalq həyacanları şiddətlənirdi. Müharibədən məğlub çıxsa da, xalq yadellilərin boyunduruğu altına düşmək istəmirdi. II Yekaterina Kırım və Kubandakı rus qoşunlarının komandanı Suvorovu qəzəb və nifrətdən çalxanan bu torpaqlara səfərbər etdi. 1783-cü ilin aprelində Kırım tamamən Rusiyanın əlinə keçdikdən sonra II Yekaterina Kırımın hakimi general Q.A.Potyomkinə "indiki Aktiyarın yerində böyük Sevastopol qalası tikməyə dair" göstəriş verdi.

Yekaterina artıq Kırımın adının belə dəyişdirilməsinə, Tavriya adlanmasına dair sərəncam göndərmişdi, öz sevimlisi Potyomkini də "Knyaz Tavriçeski" şöhrətli titulu ilə mükafatlandırmışdı. Tarixi əsərlər öz səhifələrində yerin əsl türk adını saxlamaqdadır: Kırımda qoşuna komandanlıq edən A.V.Suvorov Aktiyar buxtasını sahilində batareya qurmaq üçün əmr verdi.^[6].

1796 -cı ildə hakimiyyətə gəlmiş rus çarı I Pavel hər bir sahədə olduğu kimi bu işdə də anası II Yekaterinanın əksinə getdi. Sevastopolun Aktiyar kimi əski şəkildə adlandırılmasına fərman verdi. (1797) Təxminən 30 il sonra hakimiyyətə gələn və bütün dövlət işlərində, o cümlədən imperiyanın işğalçılıq istiqamətindəki tədbirlərində nənəsinin təcrübəsinə əsaslanan və onu təqdir edən I Nikolay (1825-1855) 1826-cı ilin aprelində Sevastopolun Aktiyar deyil, həmişəlik Sevastopol adlandırılmasına qərar verdi.

Sevastopolda istehkamlar, kazarmalar, Rus-Türk müharibəsində ölmüş rus əsgərlərinin dəfn olunduğu "qardaş məzarlığı" bu qanlı istilanın yadigarları kimi durmaqdadır. Bu torpaqlara yunan adlarını yamamaq istilaçı idealogiyanın əsil hədəfi idi. Əlverişli miflər işə düşürdü. Mədəni adamların tarixi həqiqətləri bir ^[7] yana buraxıb mənfəət və maraq sezilən "miflərlə" məşğul olması köklü istila taktikasıdır. Şəhərin yunanca adı Sevastopol Kırımı yunanlaşdırmaq kimi qorxulu məqsədlə bağlı olan "süni addır" deyə Maks Fasmer yazarkən bu adın bu yerlə, xalqla, bu xalqın tarixi ilə səsləşmədiyini nəzərdə tuturdu. Bu uydurma vaxtı ilə Xəzər dövlətinin süqutundan sonra Kırıma (daha doğrusu sahillərinə, ticarət əhəmiyyətli limanlara) sahib çıxmış yunan kolonizatorlarının bu torpağın əsl sahibi olmalarına elmi dayaq yaratmaq məqsədləri ilə bağılıdır.

Sevastopol- Sebastos "təzimə, səcdəyə layiq, müqəddəs; pol – "şəhər sözlərindən yaranmışdır. "Lakin qədim yunanlar burada heç vaxt belə vüqarlı ada layiq şəhər salmamışlar" deyə Lev Uspenski yazırdı. Bu torpağın hər qarışı öz köksündə Qızıl Qobu və skif mədəniyyəti izlərini hifz edib saxlayır. Şəhərin ətrafının türk adları-Balaklava, Tarxanqut, Temiryük və s. adlar keçmiş türk abi-havasını saxlayan və təsdiqləyən faktlardır.^[8]

Minaxanım Təkləli. Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009, 25-26

• Sevastopol Arxivləşdirilib 2014-05-19 at the Wayback Machine
• Sevastopol (foto)