Fransa Kralligi - Wikipedia
Fransa Krallığı — 843–1792-ci illərdə mövcud olmuş qədim krallıqdır.[1][2] Son orta əsrlərə və yüzillik müharibəyə qədər Avropanın ən güclü dövlətlərindən biri idi.[3] Həm də dünyada müstəmləkəyə malik olan erkən müstəmləkə dövlətlərindən biri idi.[4] Hökmdarın səlahiyyətləri 1791-ci ildə məhdudlaşdırıldı, 1792-ci ildə monarxiya ləğv edildi və Birinci Fransa Respublikası yaradıldı. Krallığın paytaxtı Paris şəhəri, dini Roma katolikliyi idi. Sloqanı Montjoie Saint Denis!, dövlət himni Marche Henri IV (1590–1792, 1814–1830)
La Parisienne (1830–1848) olmuşdur.[5]
| Tarixi dövlət | |||||
| Fransa krallığı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| fr. royaume de France | |||||
|
|||||
| «Montjoye Saint Denis» | |||||
.svg) |
|||||
|
|
|||||
| Paytaxt | Paris, Versal, Paris | ||||
| Dil | fransız dili | ||||
| Rəsmi dilləri |
|
||||
| Din | katolisizm | ||||
| Pul vahidi | Tur livri, Fransa frankı | ||||
| İdarəetmə forması | mütləq monarxiya, konstitusiyalı monarxiya, aristokratik monarxiya[d], ikili monarxiya[d], Fransa Krallığı[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
redaktəYüzillik müharibə
redaktəYüzillik müharibə 1337-ci ildə başlamış və 1453-cü ildə başa çatmışdır. Topdan dünyada ilk dəfə bu müharibədə istifadə edildi. İngiltərə 1337-ci ildə Fransaya müharibə elan etdi. Ancaq ingilislər məğlub oldular.
Amerikadakı koloniyalar
redaktəFransa kralı IV Henrix 1534-cü ildə Fransa adından Şimali Amerikanı kəşf etdi və orada bir koloniya qurdu. Amerikada qurduğu koloniya "Yeni Fransa" adlanırdı.
İtaliya müharibələri
redaktəİtaliya müharibələri 1494-cü ildə başladı. Müharibənin səbəbi super güc olmaq idi. 1494-cü ildə başlamış müharibə 1559-cu ildə başa çatdı. 1524-cü ildə müharibə davam edərkən Fransa kralı Osmanlı sultanı Sultan Süleyman Qanunidən kömək istədi. Bu müharibə ilə İspaniya Avropada super gücə çevrildi.
Fransada dini müharibələr
redaktəFransada dini müharibələr və ya Hugenot Müharibələri 1562–1598-ci illərdə Fransada katoliklər və protestantlar (hugenotlar) arasında baş verən vətəndaş müharibəsi
Səksənillik müharibə
redaktəHollandiya İstiqlal Müharibəsi 1568-ci ildə, Almaniyanın on yeddi əyalətindəki üsyanla birlikdə başladı. 1581-ci ildə Hollandiya müstəqil oldu. Vestfaliya ilə rəsmi olaraq İsveçrə və Hollandiya Almaniyadan müstəqilliyini qazandı. Müharibə 1648-ci ildə Vestfaliya müqaviləsi ilə başa çatdı.
Otuz illik müharibə
redaktəOtuz illik müharibə 1618-ci ildə başladı; 1648-ci ildə Vestfaliya müqaviləsi ilə başa çatdı.
XIV Lüdovik
redaktəXIV Lüdovik 1643-cü ildə 5 yaşında taxt-taca sahib oldu. Dünyanın və Fransanın ən uzun müddətdə taxta qalmış şəxsi olaraq rekorda imza atmışdır. Onun hakimiyyəti 72 il davam etmişdir. XIV Louis 1715-ci ildə vəfat etdi və onun yerinə XV Lüdovik 5 yaşında (1 sentyabr 1715 – 10 may 1774) taxta sahib oldu.
Yeddiillik müharibə
redaktəYeddiillik müharibə 1756-cı ildə müstəmləkə sərhədi mübahisəsinə görə başladı. 1763-cü ildə müharibəyə son qoyan Paris müqaviləsi imzalanmışdır; Bu müqavilə ilə Fransa Amerikadakı müstəmləkələrini itirdi və İngiltərə çoxlu torpaq qazandı. Bununla yanaşı, bugünkü ABŞ-ni meydana gətirəcək on üç koloniya meydana gəldi.
Fransız inqilabı
redaktəBöyük Fransa inqilabı (fr. Révolution française; 1789–1799) — Fransa və Avropanın siyasi tarixində köklü dəyişikliklərə səbəb olmuş ən mühüm tarixi hadisələrdən biri. O dövr Fransasında, eləcə də digər aparıcı Avropa ölkələrində hakim zadəgan və katolik ruhanilərinə verilmiş qeyri-məhdud imtiyazlarla xarakterizə olunan mütləq monarxiyadan demokratiyaya keçid, vətəndaşlıq və insan hüquq və azadlıqları kimi mütərrəqqi prinsiplərə əsaslanan siyası-sosial inqilab.
İstinadlar
redaktə- ↑ Aldrich, Robert. Greater France: A History of French Overseas Expansion. 1996. səh. 304.
- ↑ Page, Melvin E., redaktorColonialism: An International Social, Cultural, and Political Encyclopedia. ABC-CLIO. 2003. səh. 218. ISBN 9781576073353 – Google Books vasitəsilə.
- ↑ R.R. Palmer; Joel Colton. A History of the Modern World (5th). 1978. səh. 161.
- ↑ Gallie, Duncan. Social Inequality and Class Radicalism in France and Britain. CUP Archive. January 26, 1984. ISBN 9780521257640 – Google Books vasitəsilə.
- ↑ Englund, Steven. Napoleon: A Political Life. Harvard University Press. 2005. səh. 254.
Mənbə
redaktə- Dignat, Alban. Grégor, Isabelle (redaktor). "XVIIe siècle : Absolutisme et monarchie en France" [17th century: Absolutism and Monarchy in France]. Herodote.net (fransız). Herodote.net SAS. 27 May 2021. İstifadə tarixi: 6 July 2023.
Əlavə ədəbiyyat siyahısı
redaktə- Beik, William. A Social and Cultural History of Early Modern France (2009) excerpt and text search
- Caron, François. An Economic History of Modern France (1979) online edition
- Doyle, William. Old Regime France: 1648–1788 (2001) excerpt and text search
- Duby, Georges. France in the Middle Ages 987–1460: From Hugh Capet to Joan of Arc (1993), survey by a leader of the Annales School excerpt and text search
- Fierro, Alfred. Historical Dictionary of Paris (1998) 392pp, an abridged translation of his Histoire et dictionnaire de Paris (1996), 1580pp
- Goubert, Pierre. The Course of French History (1991), standard French textbook excerpt and text search; also complete text online
- Goubert, Pierre. Louis XIV and Twenty Million Frenchmen (1972), social history from Annales School
- Haine, W. Scott. The History of France (2000), 280 pp. textbook. and text search; also online edition
- Lucien Edward Henry. "Signs of Times". The Royal Family of France (ingilis). 1882: 17–38. Wikidata Q107258901.
- Holt, Mack P. Renaissance and Reformation France: 1500–1648 (2002) excerpt and text search
- Jones, Colin, and Emmanuel Le Roy Ladurie. The Cambridge Illustrated History of France (1999) excerpt and text search
- Jones, Colin. The Great Nation: France from Louis XV to Napoleon (2002) excerpt and text search
- Jones, Colin. Paris: Biography of a City (2004), 592pp; comprehensive history by a leading British scholar excerpt and text search
- Le Roy Ladurie, Emmanuel. The Ancien Régime: A History of France 1610–1774 (1999), survey by leader of the Annales School excerpt and text search
- Potter, David. France in the Later Middle Ages 1200–1500, (2003) excerpt and text search
- Potter, David. A History of France, 1460–1560: The Emergence of a Nation-State (1995)
- Price, Roger. A Concise History of France (1993) excerpt and text search
- Raymond, Gino. Historical Dictionary of France (2nd ed. 2008) 528pp
- Roche, Daniel. France in the Enlightenment (1998), wide-ranging history 1700–1789 excerpt and text search
- Wolf, John B. Louis XIV (1968), the standard scholarly biography online edition
Tarixşünaslıq
redaktə- Gildea, Robert. The Past in French History (1996)
- Nora, Pierre, ed. Realms of Memory: Rethinking the French Past (3 vol, 1996), essays by scholars; excerpt and text search; vol 2 excerpts; vol 3 excerpts
- Pinkney, David H. "Two Thousand Years of Paris", Journal of Modern History (1951) 23#3 pp. 262–264 in JSTOR
- Revel, Jacques, and Lynn Hunt, eds. Histories: French Constructions of the Past (1995). 654pp, 64 essays; emphasis on Annales School
- Symes, Carol. "The Middle Ages between Nationalism and Colonialism", French Historical Studies (Winter 2011) 34#1 pp 37–46
- Françoise Thébaud. "Writing Women's and Gender History in France: A National Narrative?" Journal of Women's History (2007) 19#1 pp. 167–172 in Project MUSE
Xarici keçidlər
redaktə
