Dillerin Genetik Tesnifati - Wikipedia
Dünyada danışılan dillərin hamısı bir Dil Ailəsinə mənsubdur. Ən doğru təsnif etmə, kökə görə edilmiş olan 'dil ailələri' təsnif etməsidir. Yəni eyni dil ailəsinə mənsub dillərin, eyni kökdən, bəlkə də eyni primitiv dildən törədiyi qəbul edilir.
Çox dilin yazılı tarixi çox qısa olduğu üçün, çox az dilin qəti kökü bilinməkdədir. Dil ailələrinin təyin olunması, uzun elmi işlər nəticəsində mümkün olmuşdur.
Dil ailələri ağac sxemi olaraq göstərildikləri üçün özlərinə dil ağacı da deyilir. Bu səbəblə, alt hissələrinə də dil qolları deyilir. Bəzi dillər, heç bir ola bağlı deyildirlər və buna görə onlara mücərrədlənmiş dillər deyilir. Məsələn Yunanca, Hind Avropa Dil Ailəsinə mənsub mücərrədlənmiş bir dildir.
Köklərinə görə təməl dil ailələri bunlardır:
Hind-Avropa dilləri
Avropa qolu
- German qrupu: ingilis, alman, holland, afrikaans, isveç, norveç, dan, island, idiş.
- Roman qrupu: fransız, ispan, italyan, portuqal, rumın, katalon, provansal, sefard.
- Slavyan qrupu: rus, ukrayna, belorus, serb, xorvat, bosniya, bolqar, makedon, sloven, slovak, çex.
- Baltik qrupu: Pruss (ölü dildir), litva dili, latış dili.
- Kelt qrupu: breton, qall, irland, şotland, kernevek (İngiltərənin Kornuoll bölgəsində), vall, men.
- Yunan qrupu:
- Alban qrupu:
Hami-Sami dilləri ailəsi
Sami dilləri
Ərəb, ivrit, arami, süryani və Tunis dilləri, Həbəş–zənci dilləri və ölü dil sayılan akkad dili.
Misir dilləri
Qədim Misir dili, qibti dili.
Liviya və Bərbər dilləri
Çin-Tibet dilləri
Çin, Tibet və Birma dilləri.
Bantu dilləri
Orta və Cənubi Afrikada danışılan Bantu dilləri.
Qafqaz dilləri
1.Abxaz-Adıq qrupu
Qafqaz dillərinin şimal-qərb qrupu. Buraya abxaz, abaza, ubıx, adıge və kabardin-çərkəz dilləri daxildir.
2.Kartveli qrupu
Şimali kartvel qrupu-svan dili, zan qrupu-meqrel və laz dilləri və cənubi kartvel qrupu-gürcü dili. Gürcü dili onlarla ləhcəyə və yüzlərlə şivəyə sahibdir. Zan qrupu bəzən bir dil, lazca və meqrelcə isə onun ləhçələri hesab edilirlər. Şimali kartvel qrupunu təşkil edən svan dili özlüyündə dörd ləhcəni ehtiva edir: yuxarıbal, aşağıbal, laşx və lentex ləhcələri hazırki Gürcüstan Respublikasının şimalında dağlıq bölgədə dar ərazidə İnqura və Tsxenis-Tsxali yüksəklikləri arasında yayılmışdır, bütün ləhcələri bir-birindən xeyli ölçüdə fərqlənir.
3.Nax-Dağıstan qrupu
- Nax qolu
- Avar-əndi-tsez qolu
- Lak dili
- Dargi qolu
- Şimali dargi qrupu
- Şimal-qərbi alt qrupu
- Huraxi dili
- Mureqa-Qubden dili
- Qadar dili
- Muira dili
- Megeb qrupu
- Cənub-şərqi dargi qrupu
- Çıraq qrupu
- Qaytaq qrupu
- Köbəçi-Aştı qrupu
- Şimali dargi qrupu
- Ləzgi qolu
- Şərqi ləzgi qolu
- Qərbi ləzgi qolu
- Cənub ləzgi qolu
- Xinaliq dili
- Haput dili
- Udi dili
- Ağvan dili (ölü)
- Elik
- Yerguc
- Cek kendlerin dilleri
Ural-Altay dilləri
Ural dilləri
- Fin–uqor qolu: Fin, lapland, macar, uqor.
- Samoyet qolu: Samoyet dilləri.
Altay dilləri
Türk dilləri ailəsi, monqol, mancur, tunquz, koreya və yapon.
Həmçinin bax
==Xarici keçidlər==
- Unilang Arxivləşdirilib 2005-09-11 at the Wayback Machine
