Cihaz - Wikipedia

• Akselerometr - təcili ölçən cihaz.
• Ampermetr - cərayan şiddətini ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə

əsaslanır. Dövrəyə ardıcıl qoşulur.

• Amortizator - aperiodik rejimli sistem olub kələ-kötür yollarda avtomobilin gövdəsinin rəqsi hərəkətini söndürmək üçün tətbiq olunur.iş prinsipi işci silindirdəki porşenin sürətli rəqsi hərəkətinin böyük özzüllü yağ vasitəsilə söndürülməsinə əsaslanır.
• Antena-elektromaqnit dalğalarını qəbul etmək üçün işlədilir. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Altimetr-hündürlük ölçəndir. İş prinsipi atmosfer təzyiqinin hündürlükdən asılılığına əsaslanır.
• Açar-dövrəni qapayıb açmaq üçün işlədilir.
• Akkumulyator-sabit cərəyan mənbəyidir.İş prinsipikənar qüvvələrin təsirinə əsaslanır.
• Areometr - mayelərin sıxlığı təyin edən cihaz. İşləmə prinsipi Arximed qanununa əsaslanır.
• Avtoklav - tibb müəssisələrində cərrahiyyə alətlərini sterilləşdirmək üçün istifadə olunur.
• Barometr (civəli barometr) - atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
• Batareya - sabit cərəyan mənbəyidir. İşləmə prinsipi kənar qüvvələrin təsirinə əsaslanır.
• Burulma tərəzisi - qarşılıqlı təsir qüvvələrini aşkar etmək və ölçmək üçün işlədilir.İş prinsipi Huk qanununa əsaslanır.
• Daxili yanma mühərriki - istilik mühərrikidir.Yanacağın daxili enerjisini mexaniki enerjiyə çevirir.
• Barometr – aneroid - atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. İş prinsipi atmosfer təzyiqi ilə metal qutunun sıxılmasına əsaslanır.
• Difraksiya qəfəsi - işığın dalğa uzunluğunu təyin etmək üçün istifadə olunur.İş prinsipi difraksiya və interferensiya hadisələrinə əsaslanır.
• Dəyişən cərəyan generatoru - dəyişən elektrik cərəyanı yaradır. Mexaniki enerjini elektrik enerjisinə çevirir. İş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
• Detektor - yüksək tezlikli siqnallardan alçaq səs tezlikli siqnalları ayırır.İş prinsipi p-n keçidin (diodun) birtərəfli keçiriciliyi xüsusiyyətinə əsaslanır.
• Dozimetr - radioaktiv şüalanmanı ölçür.
• Dinamometr - qüvvəni ölçən cihaz. Yaylı dinamometrin iş prinsipi Huk qanununa əsaslanıb.
• Dilatometr - qazların istidən genişlənməsini müşahidə etmək üçündür.
• Eynək - görmə nöqsanlarını aradan qaldırır. İş prinsipi işığın sınma qanununa əsaslanır.
• Elektrometr - potensiallar fərqini təyin edən cihaz. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Elektroskop - cisimlərin yüklənməsini aşkar edən cihaz. İş prinsipi Kulon qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Eiektrik sayğacı - elektrik cərəyanının işini vəya enerjisini ölçür.İş prinsipi cərəyanların maqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Elektrik lampası - işıqlanma yaradır. İş prinsipi cərəyanın istilik və işıq şüalanması hadisəsinə əsaslanır.
• Elektrik zəngi - xəbərdarlıq etmək üçün istifadə olunur. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Elektrik mühərriki - elektrik enerjisini mexaniki enerjiyə çevirir. İş prinsipi cərəyanların maqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Elektrofor maşını - mexaniki enerjini elektrik enerjisinə çevirir. İş prinsipi sürtünmə ilə cisimlərin elektriklənməsinə əsaslanır.
• Elektrik sultanı - elektrik sahəsinin qüvvə xətlərinin mənzərəsini tədqiq etmək üçün istifadə olunur. İş prinsipi Kulon qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Exolot - obyekti aşkar edir və ona qədər olan məsafəni ölçür. İş prinsipi əks-səda hadisəsinə əsaslanır.
• Elektron şüa borusu-elektron dəstələrini almaq üçün istifadə olunur.İş prinsipi termoelektron emissiyası hadisəsinə,yüklü zərrəciklərin elektrik və maqnit sahəsində meyl etməsi hadisəsinə əsaslanır.
• Epidiaskop-cismlərin ekranda böyüdülmüş və həqiqi xəyalını almaq üçün istifadə olunur.İş prinsipi linzanın böyütməsinə əsaslanır.
• Fotoaparat-fotolövhədə cismin kiçildilmiş xəyalını alır.İş prinsipi işığın sınma ,qayıtma qanunlarına və kimyəvi təsirinə əsaslanır.
• Fotorezistor və ya fotomüqavimət-zəif işıq selini qeydə alır.İş prinsipi daxili fotoelektrik effektinə əsaslanır.
• Fotoelement(yarımkeçirici) - işıq enerjisini elektrik enerjisinə çevir(cərəyan mənbəyi).İş prinsip fotoeffekt(daxili) hadisəsinə əsaslanır.
• Fotoelement - (vakuum)dövrəni avtomatik olaraq açmaq və qapamaq (rele)üçün istifadə olunur.İş prinsipi xarici fotoeffekt hadisəsinə əsaslanır.
• Fotodiod - işıq siqnalından elektrik siqnalı almaq üçün istifadə olunur.İş prinsipi fotoeffekt hadisəsinə əsaslanır.
• Generator - həm sabit, həm də dəyişən cərəyan almaq üçün qurğudur. İşləmə prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
• Hers vibratoru(açıq rəqs konturu) - elektromaqnit dalğaları şüalandırmaq üçün istifadə olunur.
• Hidravlik pres - qüvvədə qazanc verir.İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
• Heger sayğacı - ionlaşdırıcı şüalanmanı qeydə alır.İş prinsipi zərbə ilə ionlaşma hadisəsinə əsaslanır.
• Hiqrometr ( tük ) - nisbi rütubəti ölçən cihaz. Rütubətin təsiri ilə tükün uzunluğunun dəyişməsinə əsaslanır.
• Hiqrometr ( metal ) – şeh nöqtəsinə görə rütubəti ölçən cihaz. İş prinsipi doymamış buxarın soyuyaraq doymuş buxara keçməsi hadisəsinə əsaslanır.
• İşıqötürən - işığı müəyyən məsafəyə ötürmək üçün istifadə olunur.İş prinsipi işığın tam daxili qayıtmasına əsaslanır.
• Kalorimetr - cisimlərin istilik tutumunu , cismin verdiyi və aldığı istilik miqdarını , maddələrin xüsusi istilik tutumunu təyin edirlər. İş prinsipi istilik proseslərində enerjinin saxlanma qanununa əsaslanır.
• Kondensator - elektrik yüklərini toplamaq üçündür. İş prinsipi dielektrik mühitlə ayrılmış naqillərin elektrik yüklərini saxlaması hadisəsinə əsaslanır.
• Kompas - Yerin maqnit induksiya vektorunun istiqamətinitəyin etmək üçün istifadə olunur. İş prinsipi maqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Kütlə spektroqrafı - yüklü zərrəciklərin kütləsini və xüsusi yükünütəyin edir. İş prinsipi Lorens qüvvəsinin təsirinə əsaslanır.

• Qabarcıqlı kamera - yüklü zərrəciyi qeyd edir.İş prinsipi ifrat qızmış mayedən zərrəcik keçərkənbuxar qabarcıqlarının yaranması hadisəsinə əsaslanır.
• Qalvanik element - sabit cərəyan mənbəyidir.Kimyəvi enerjini elektrik enerjisinə çevirir.İş prinsipi kənar qüvvələrin təsirinə əsaslanır.
• Qalvanometr - kiçikmüddətli zəif cərəyanları aşkar etmək və qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.İş prinsipi maqnit sahəsinin cərəyanlı naqilə təsirinə əsaslanır.
• Qızdırıcı element—istilik verir. İş prinsipi Coul-Lens qanununa əsaslanır.
• Qoruyucu - cərəyan şiddəti yol müəyyən qiymətdən artıq olduqda əriyərək dövrəni açır.İş prinsipi Coul-Lens qanununa əsaslanır.
• Lupa - cisimlərin böyüdülmüş xəyalını verir. İş prinsipi optik qanunlara əsaslanır.
• Lazer (optik kvant generatoru) - lazer şüalarını almaq üçün işlədilir. İş prinsipi məcburi şüalanma hadisəsinə əsaslanır.

Lazerin işləməsi üçün ən azı 3 eneji səviyyəsi olmalıdır. Lazer böyük gücə malik koherent şüalanma yaradır.

Lazerlərdən metalların qaynaq edilməsində , tibdə cərrahiyyə əməliyyatlarının aparılmasında , cisimlərin həcmi xəyalını almaq, işıq lokatoru yaratmaq , atom və molekulları həyacanlandırmaq , kimyəvi reaksiyaları yaratmaq və s. işlərdə istifadə edilir.

• Manometr - qazların ( metal manometr ) və mayelərin ( mayeli manometr ) təzyiqini ölçür. İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
• Menzurka , ölçü silindri - maye və bərk cisimlərin həcmini ölçür. İş prinsipi Arximed qanununa əsaslanır.

• Ommetr - müqaviməti ölçən cihaz.
• Ossiloqraf - elektromaqnit rəqslərini müşahidə etmək üçün işlədilir.
• Psixrometr - havanın rütubətini ölçür. İş prinsipi quru və nəm (yaş ) termometrlərin göstərişləri fərqinə əsaslanır.
• Reostat - dövrədə cərəyan şiddətini tənzimləyən cihaz. İşləmə prinsipi naqilin müqavimətinin onun uzunluğundan asılı olmasına və Om qanununa əsaslanır.
• Spidometr - sürəti ölçən cihaz. İş prinsipi maqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
• Termometr - temperaturu ölçən cihaz. İşləmə prinsipi mayenin sıxlığının temperaturdan asılı olaraq dəyişməsinə əsaslanır.
• Transformator - dəyişən cərəyanın gərginliyini artırıb azaldan elementdir. İş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
• Tranzistor - Zəif elektromaqnit siqnallarını gücləndirir.iş prinsipi yarımkeçiricilərin elektirik keçirildiyinə əsaslanır
• Voltametr - elektrokimyəvi ekvivalenti təyin edən cihaz.
• Voltmetr - gərginlik ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə paralel qoşulur.

• Vahid Tarverdiyev, Fəxrəddin Quliyev, Fizika, Çaşıoğlu 2007